Tupac Amaru II.a

Tupac Amaru II.a
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	José Gabriel Condorcanqui Noguera
Jaiotza	Tinta, 1738ko martxoaren 10a
Herrialdea	Peruko Erregeorderria
Bizilekua	Cusco
Heriotza	Cusco, 1781eko maiatzaren 18a (43 urte)
Heriotza modua	heriotza zigorra: burugabetzea
Familia
Aita	Q26001078
Ama	Carmen Rosa Noguera Valenzuela
Ezkontidea(k)	Micaela Bastidas  (1758ko maiatzaren 25a -
Haurrideak	ikusi Juan Bautista Túpac Amaru (en)
Familia	ikusi Tupac Amaru I.a (great-great-great-grandparent (en) ) Diego Cristóbal Túpac Amaru (izter-lehengusu) Andrés Tupac Amaru (iloba txiki)
Hezkuntza
Heziketa	Saint Francis Borgia School (en) National University of San Marcos (en)
Hizkuntzak	gaztelania Cusco Quechua (en) latina
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, iraultzailea, Ameriketako bertako buruzagia eta erreboltaria
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Túpac Amaru II.aren altxamendua

José Gabriel Condorcanqui Noguera (Tinta, Peru, 1738ko martxoaren 19a - Cuzco, 1781eko maiatzaren 18a), Tupac Amaru II.a^[1] deituraz ezaguna, XVIII. mendean Amerikan kolonialismoaren aurka indigenek egin zuten matxinada handienaren burua izan zen.

Surimana, Tungasuca eta Pampamarcako jauntxo diruduna zen, eta merkataritzan aritzen zen. Jatorri mestizoa zeukan, Sapa Inka Tupac Amaru lehenaren eta kreolen odola baitzeraman. Hamabi urte izan arte Antonio López de Sosa apaiz kreolak hezi zuen, eta ondoren San Francisco de Borja eskolan kreolenganako begikotasuna erakutsi zuen, latina menderatuz eta espainiar erako jantzi finak erabiliz. Dena den, gerora inka nobleak bezala jantzi zen eta elizak eskumikatua izan zen.

Indigena eta independentziaren aldeko mugimendu handiena zuzendu zuen Peruko Erregeordetzan. Amerika osorako askatasuna eskatzen lehena izan zen, bai Espainia eta bai bere erregearengatikan, banaketa politikoaz gain indigenak esplotatzeko hainbat modu desagerrarazteko (mehatzetako mitak, merkantzien banaketak...). Gainera, arraza beltzeko pertsonen esklabotza deuseztatzea eskatzen lehena izan zen (1780ko azaroaren 16an). Berak sortutako mugimenduaren ondorioz koloniako agintariek indigena nobleen klaseak deuseztatu zituzten hala nola beraien aurkako errepresioa handitu, berriz ere horrelako mugimendu bat sortuko zenaren beldur baitziren.

Perun, bertako identitate nazionalaren sortzaile bezala aintzatetsi dute. Erregimen velaskoarreko (1968-1975) sinbolo esanguratsua izan zen.

1. ↑ Euskaltzaindia. (PDF) 189. arauaː Amerindiar buruzagien izenak. .