Ukrainako inbasioa (2022-2024)

Egunotan albiste da gertakari hau. Litekeena da orri honetako informazioa edozein unetan aldatzea, beraz.

Ukrainako inbasioa (2022-2024)
Errusia-Ukraina gerra
2022ko Ukrainako inbasioaren hasierako fronteak (goialdean) eta egungo egoera (behealdean), 2024ko azaroaren 14an.    Ukrainaren kontrolpean    Errusiaren kontrolpean (Ikus ere inbasioaren mapa detaileduna)
Data	2022ko otsailak 24 – egun (2024ko azaroaren 14a)
Lekua	Ukraina (liskar militarren zerrenda)
Egoera	Martxan Errusiako Lurreko Armada Ukrainan barneratzen da, Errusia, Bielorrusia zein Krimeatik.[1] Errusiako aire- eta misil-erasoek Ukrainako hiri nagusiak dituzte helburu; besteak beste, hiriburua (Kiev), Kharkiv eta Odesa.
Gudulariak
Errusia Donetskeko HE[oh 1] Luhanskeko HE[oh 2] Laguntza:  Bielorrusia[oh 3] Transnistria[oh 4]  Ukraina Laguntza:  NATO[oh 5]
Buruzagiak
Vladimir Putin Mikhail Mishustin Sergey Lavrov Sergey Shoygu Valery Gerasimov Denis Pushilin Vladimir Pashkov Leonid Pasechnik Sergey Kozlov Volodymyr Zelensky Denys Shmyhal Dmytro Kuleba Oleksii Reznikov Oleksiy Danilov Valerii Zaluzhnyi Serhiy Shaptala Ruslan Khomchak
Indarra
Errusia: c. 175,000–190,000[7][8] Donetskeko HE: 20,000[9] Luhanskeko HE: 14,000[9]  Ukraina: 209,000 (Indar Armatuak) 102,000 (Indar paramilitarrak) 900,000 (Erreserbak)[9]
Galerak
Errusiaren arabera: 2 itsasontzi zibil bonbardatu, hainbat hildako[10] Su-25 bat izartu[11] An-26 bat izartu[12]  Ukrainaren arabera: 3,500 hil[13] 200 harrapatu[13] 102 tanke suntsitu[13] 536 ibilgailu blindatu suntsitu[13] 14 hegazkin eraitsi[13] 8 helikoptero eraitsi[13] 2 Ilyushin Il-76 hegazkin eraitzi[14][15]  Erresuma Batuaren arabera: 450 soldadu hil[16]  Ukrainaren arabera: >40 soldadu hil[17] Garraiorako hegazkin bat eraitsi, bost hildako[18] Su-27 bat eraitsi[19]  Errusiaren arabera: >200 soldadu errenditu[11][20] 7 borroka-hegazkin eraitsi[21] 7 borroka-helikoptero eraitsi[21] 9 drone eraitsi[21] 67 tanke/ibilgailu blindatu suntsitu[22] Bestelako 86 ibilgailu militar suntsitu[22] 8 marina-ontzi suntsitu[23]  Erresuma Batuaren arabera: 137 soldadu hil[16]
Japonia-jatorriko bi ontzi lekualdatu[24][25] Jabetza turkiarreko ontzi bat kaltetu[26] Moldavia-banderadun ontzi bat kaltetu (zehazki, MV Millenial Spirit ontzia)[27][28] Panama-banderako garraio-ontzi bat kaltetu[29] Denetara:  NBEren arabera (2024-02-22): 30.457 zibilen baja (10.582 hildako, tartean 587 haur); 9,6 milioi desplazatu (horietatik 3,7 milioi Ukraina barnean lekualdatuak eta 6 milioi beste herrialde batzuetara)[30]

Ukrainako inbasioa 2022ko otsailaren 24an hasi zen, Errusiak bere mugak gurutzatu eta Ukrainan eskala handiko interbentzio militar bati ekin zionean. Inbasioak maila bat gorako eraman zuen 2014. urtean hasi Errusia-Ukraina Gerra, gatazka armatua Ukraina osora hedatuz. Ukrainako Gobernua errendituko zelako hasierako aurreikuspena bete ez zenean, iraupen luzeko gerra bilakatu zen, eta bi urte baino gehiago luzatu da hainbat frontetan. Errusiako Vladimir Putin presidenteak inbasioari "operazio berezia" deitu zion hasieran.

Inbasioak berehala piztu zituen aurkako erreakzioak munduan, gehienean Errusiaren kontra.^[31] Berehala, NATOren inguruan Mendebaldeko bloke bat osatu eta inplikatu zen Ukrainaren alde, AEBren eta Europako estatu gehienen babesaz. Inbasioak munduko geopolitika eta ekonomia aztoratu ditu, nabarmenki inflazioaren igoera handia ekarriz, Ukrainako zerealaren eta Errusiako gasaren mendekotasuna zirela eta; Finlandiak bere neutraltasun historikoa hautsi zuen, NATOra sartuz. Suediak berdina egin zuen 2024ko martxoan.

Errusiar eraso militarrak migrazio mugimenduak eragin zituen Ukrainan ia hasieratik, Ukraina barnekoak, lehendabizi, eta kanpora, gero, Europako beste herrialdeetara bereziki, oro har eskuzabalik hartua. Milioika pertsonek ihes egin behar izan dute beren etxeetatik, eta gatazkak milaka hildako eta zauritu eragin ditu. Zaporizhiako zentral nuklearra kontrolatzeko borrokek eta arma nuklearrak erabiltzeko Errusiaren mehatxuek krisi nuklear baten aukera berpiztu dute.

1. ↑ ^{a b} https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c
2. ↑ https://tass.com/world/738110
3. ↑ (Ingelesez) «Ukraine’s rebel ‘people’s republics’ begin work of building new states» the Guardian 2014-11-06 (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).
4. ↑ «Общая информация | Официальный сайт Главы Луганской Народной Республики» web.archive.org 2018-03-12 (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).
5. ↑ https://web.archive.org/web/20220224172130/https://intellinews.com/moldova-tightens-security-after-explosions-heard-close-to-russia-backed-transnistria-236052/
6. ↑ https://www.reuters.com/world/europe/nato-allies-provide-more-weapons-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-25/
7. ↑ https://www.nytimes.com/2022/01/10/us/politics/russia-ukraine-helicopters.html
8. ↑ https://www.nytimes.com/live/2022/02/18/world/russia-ukraine-biden-putin
9. ↑ ^{a b c} Mundu-mailako Balantze Militarra (2021)
10. ↑ https://www.ynetnews.com/article/rygayyblc
11. ↑ ^{a b} https://www.themoscowtimes.com/2022/02/24/russia-says-destroyed-over-70-ukraine-military-targets-a76571
12. ↑ https://www.reuters.com/world/europe/military-transport-aircraft-crashes-southern-russia-interfax-2022-02-24/
13. ↑ ^{a b c d e f} https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?pinned_post_locator=urn:asset:6feb197c-9473-44eb-a42f-088d9c12d6ee
14. ↑ https://ghostarchive.org/archive/20220226120201/https://apnews.com/article/russia-ukraine-vladimir-putin-volodymyr-zelenskyy-boris-johnson-business-08f569df695831ee467979527ea2e241
15. ↑ https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447
16. ↑ ^{a b} https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60517447?pinned_post_locator=urn:asset:408850ed-0ef2-42e2-8a1f-1bc26b8f07c8&pinned_post_asset_id=6218d8350ce87e491a0ecfc8
17. ↑ https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-says-more-than-40-of-its-soldiers-10-civilians-killed/
18. ↑ https://www.reuters.com/world/europe/ukrainian-military-plane-shot-down-five-killed-authorities-2022-02-24/
19. ↑ https://edition.cnn.com/2022/02/24/europe/ukraine-russia-invasion-friday-intl-hnk/index.html
20. ↑ https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_7b91f6ad08bf5829abc44f2098f1c49d
21. ↑ ^{a b c} https://interfax.com/newsroom/top-stories/74432/
22. ↑ ^{a b} https://ghostarchive.org/archive/20220226010249/https://www.facebook.com/watch/?v=1263814700696492
23. ↑ https://interfax.com/newsroom/top-stories/74434/
24. ↑ https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://splash247.com/two-more-ships-hit-in-the-black-sea/
25. ↑ https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/index.html
26. ↑ https://www.dailysabah.com/world/europe/bomb-hits-turkish-owned-ship-off-ukraines-odessa
27. ↑ https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.romaniatv.net/alerta-in-marea-neagra-nava-a-republicii-moldova-atacata-de-rusi-anuntul-facut-de-ministerul-apararii-din-ucraina_6272918.html
28. ↑ https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://www.g4media.ro/breaking-o-nava-sub-pavilionul-republicii-moldova-a-fost-lovita-de-un-obuz-in-marea-neagra-tot-echipajul-e-format-din-marinari-rusi.html
29. ↑ https://ghostarchive.org/archive/20220226/https://newsroompanama.com/business/panama-flagged-ship-attacked-by-russian-navy
30. ↑ https://www.securitycouncilreport.org/whatsinblue/2024/02/ukraine-high-level-briefing-4.php
31. ↑ «Live updates: Russia invades Ukraine; world leaders condemn attack» web.archive.org 2022-02-24 (Noiz kontsultatua: 2022-02-26).

Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "oh", but no corresponding <references group="oh"/> tag was found