Back Ceres (dwergplaneet) Afrikaans (1) Ceres ALS (1) Ceres AN 1 Ceres ANG سيريس (كوكب قزم) Arabic চেৰেছ Assamese Ceres (planeta nanu) AST Serera (cırtdan planet) Azerbaijani Церера (кәрлә планета) Bashkir Ceres (Zweagplanet) BAR

Zeres (planeta nanoa)

Zeres ⚳
Zeres
Aurkikuntza[1]
AurkitzaileaGiuseppe Piazzi
Aurkikuntza data1801-01-01
Izendapenak
Planetoide izendapena1 Zeres (nazioartean 1 Ceres)
Zeinengatik izendatua
Zeres
Izen alternatiboa
A899 OF; 1943 XB
Planetoide sailkapenaplaneta nano
asteroide gerrikoa
Ezaugarri orbitalak[3]
Garaia: 2013-11-04
(JD 2456600.5)
Afelioa445280000 km
(2.9765 UA)
Perihelioa382520000 km
(2.5570 UA)
413910000 km
(2.7668 UA)
Eszentrikotasuna0.075797
4.60 urte
1680.99 egun
466.7 d
1.278 urte
Batezbesteko abiadura orbitala
17.882 km/s
10.557°
Makurdura orbitala10.593° Ekliptikara
9.20° plano inbariantera[2]
80.3276°
Perihelioaren argumentua
72.2921°
SateliteakEz
Elementu orbitalak[4]
Berezko erdi-ardatz handia
2.7670962 AU
0.1161977
9.6474122°
Berezko batezbesteko higidura
78.193318 ° / urte
4.60397 urte
(1681.601 egun)
Pperihelioaren prezesioa
54.070272 " / urte
−59.170034 " / urte
Ezaugarri fisikoak
Batezbesteko erradioa
476.2±1.7 km
Ekuatoreko erradioa
487.3±1.8 km[5]
Poloko erradioa
454.7±1.6 km[5]
Gainazal azalera
2850000 km2
Masa(9.43±0.07)×1020kg[6] 9.47±??[7]
0.00015 Lur
0.0128 Ilargi
Batezbesteko dentsitatea2.077±0.036 g/cm3[5] 2.09±??[7]
Gainazal grabitatea
0.28 m/s2[7]
0.029 g
0.51 km/s[8]
Errotazio periodo siderala
0.3781 d
9.074170±0.000002 h[9]
≈ 3°[5]
Ipar Poloko igoera zuzena
19h 24m
291°[5]
Ipar Poloko deklinazioa
59°[5]
Albedoa0.090 ± 0.0033 (geom.)[10]
Gainazaleko tenp. min batezbeste max
Kelvin ? ≈ 168 K[13] 235 K[14]
Espektro mota
C motako asteroidea[11]
6.64[12] - 9.34
3.36 ± 0.02[10]
Diametro angeluarra
0.854″ - 0.339″

Zeres[15] edo 1 Zeres (nazioartean, 1 Ceres; ikurra: ⚳)[16] asteroide gerrikoan kokatuta dagoen planeta nano bat da. Asteroide gerrikoko objekturik handiena da, Marte eta Jupiterren orbiten artean, baina Martetik gertuago. Bere diametroa 945 kilometrokoa da, Neptunoen orbitaren barruan dagoen planeta ez den objekturik handiena. Eguzki-sisteman ezagutzen den 33. objekturik handiena da, eta Neptunoren orbitaren barruan dagoen planeta nano bakarra[oh 1][17].

Zeres arroka eta izotzez osatua dago, eta estimazioen arabera asteroide gerriko osoaren masaren herena bertan dago[18]. Zeres da asteroide gerrikoan grabitazioaren eraginez biribildua den objektu bakarra, nahiz eta ikerketa gehiago beharko den 4 Vesta ere hala ote den jakiteko. Lurretik ikusita, Zeresek 6,7 eta 9,3 arteko itxurazko magnitudea du[19]. Momenturik distiratsuenak oposizioan daudenean ematen dira, 15 edo 16 hilabetean behin; distiratsuen dagoenean ere, oso ahula da begi hutsez ikusteko, ez bada oso zeru ilunetan. Zeresen barnealdean izotzezko mantu bat eta ur likidozko barne-ozeano bat egon daitekeela ematen du[20][21]. Gainazala izotza eta mineral hidratatuz osatua dago, karbonato eta igeltsua bezala. 2014an ur lurruna aurkitu zen Zeresen[22], lehen aldia kometa batean espero den efektua tamaina honetako gorputz batean ikusten zela.

1801eko ekainaren 1ean, Giuseppe Piazzi matematikari eta astronomoak aurkitu zuen, eta izen hori jarri zion, erromatar mitologiako Zeres jainkosarengatik (lurraren eta nekazaritzaren jainkosa). Asteroide gerrikotik aurkitu zen lehen objektua izan zen, eta ez da handiagorik aurkitu.

2015eko martxoaren 6tik aurrera NASAren Dawn espazio-ontzia asteroidearen inguruan orbitan dago[23][24][25]. Erresoluzio handiko irudiak lortu dira, kraterez beteriko gainazal bat erakutsiz. Zunda honek hainbat ezaugarri ikusi ditu, tartean Everesten altueraren erdia duen eta izotza jaurtitzen duen sumendi bat (kriosumendi bat)[26][27]. Hainbat mineral aurkitu dira bere gainazalean, tartean magnesio sulfatoa, amoniako asko duten igeltsuak[28] eta jarduera hidrotermalez sortutako sodio karbonatoa[29][30]. 2017ko otsailean NASAk materia organikoa aurkitu zuela adierazi zuen.[31]

  1. ↑ (Ingelesez) Schmadel, Lutz. (2003-08-05). Dictionary of Minor Planet Names. Springer Science & Business Media ISBN 9783540002383. (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).
  2. ↑ . (produced with Solex 10 Aldo Vitaglianok idatzia)
  3. ↑ (Ingelesez) Chamberlin, Alan. JPL Small-Body Database Browser. (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).
  4. ↑ (Ingelesez) AstDyS. (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).
  5. ↑ a b c d e f Thomas, P. C.; Parker, J. Wm.; McFadden, L. A.; Russell, C. T.; Stern, S. A.; Sykes, M. V.; Young, E. F.. «Differentiation of the asteroid Ceres as revealed by its shape» Nature 437 (7056): 224–226.  doi:10.1038/nature03938..
  6. ↑ (Ingelesez) Carry, B.; Dumas, C.; Fulchignoni, M.; Merline, W. J.; Berthier, J.; Hestroffer, D.; Fusco, T.; Tamblyn, P.. (2008-01-01). «Near-infrared mapping and physical properties of the dwarf-planet Ceres» Astronomy and Astrophysics 478 (1): 235–244.  doi:10.1051/0004-6361:20078166. ISSN 0004-6361. (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).
  7. ↑ a b c Ceres - By the Numbers | Planets - NASA Solar System Exploration. (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).
  8. ↑ Calculated based on the known parameters
  9. ↑ Chamberlain, Matthew A.; Sykes, Mark V.; Esquerdo, Gilbert A.. (2007-06). «Ceres lightcurve analysis—Period determination» Icarus 188 (2): 451–456.  doi:10.1016/j.icarus.2006.11.025. ISSN 0019-1035. (Noiz kontsultatua: 2018-10-28).
  10. ↑ a b Li, Jian-Yang; McFadden, Lucy A.; Parker, Joel Wm.; Young, Eliot F.; Stern, S. Alan; Thomas, Peter C.; Russell, Christopher T.; Sykes, Mark V.. (2006-05-01). «Photometric analysis of 1 Ceres and surface mapping from HST observations» Icarus 182 (1): 143–160.  doi:10.1016/j.icarus.2005.12.012. (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).
  11. ↑ Rivkin, A. S.; Volquardsen, E. L.; Clark, B. E.. (2006-12-01). «The surface composition of Ceres: Discovery of carbonates and iron-rich clays» Icarus 185 (2): 563–567.  doi:10.1016/j.icarus.2006.08.022. (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).
  12. ↑ Menzel, Donald H.; and Pasachoff, Jay M.. (1983). A Field Guide to the Stars and Planets. (2nd. argitaraldia) Boston, MA: Houghton Mifflin, 391 or. ISBN 978-0-395-34835-2..
  13. ↑ A., Angelo, Joseph. (2006). Encyclopedia of space and astronomy. Facts on File ISBN 9780816053308. PMC 57366514. (Noiz kontsultatua: 2018-10-28).
  14. ↑ Saint-Pé, O.; Combes, N.; Rigaut F.. (1993). «Ceres surface properties by high-resolution imaging from Earth» Icarus 105 (2): 271–281.  doi:10.1006/icar.1993.1125. Bibcode: 1993Icar..105..271S..
  15. ↑ Euskaltzaindia.
  16. ↑ .
  17. ↑ (Ingelesez) «A visit to the asteroid belt» ThePeterboroughExaminer.com 2015-02-20 (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  18. ↑ (Ingelesez) «What is the Asteroid Belt? - Universe Today» Universe Today 2015-08-23 (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  19. ↑ «Dwarf Planet 1 Ceres Information» theskylive.com (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  20. ↑ (Ingelesez) McCord, Thomas B.. (2005). «Ceres: Evolution and current state» Journal of Geophysical Research 110 (E5)  doi:10.1029/2004JE002244. ISSN 0148-0227. (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  21. ↑ (Ingelesez) P., O'Brien, D.; J., Travis, B.; C., Feldman, W.; V., Sykes, M.; M., Schenk, P.; S., Marchi,; T., Russell, C.; A., Raymond, C.. (2015-3). The Potential for Volcanism on Ceres Due to Crustal Thickening and Pressurization of a Subsurface Ocean. (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  22. ↑ (Ingelesez) «Water Detected on Dwarf Planet Ceres | Science Mission Directorate» science.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  23. ↑ «NASA Spacecraft Becomes First to Orbit a Dwarf Planet» NASA/JPL (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  24. ↑ (Ingelesez) Espinoza, Luis. (2015-02-12). «Dawn Spacecraft Begins Approach to Dwarf Planet Ceres» NASA (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  25. ↑ (Ingelesez) «Dawn Journal: Ceres Orbit Insertion!» www.planetary.org (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  26. ↑ (Ingelesez) Insider, ALI SUNDERMIER, Business. «NASA Just Found an Ice Volcano on Ceres That's Half The Size of Everest» ScienceAlert (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  27. ↑ (Ingelesez) Ruesch, O.; Platz, T.; Schenk, P.; McFadden, L. A.; Castillo-Rogez, J. C.; Quick, L. C.; Byrne, S.; Preusker, F. et al.. (2016-09-02). «Cryovolcanism on Ceres» Science 353 (6303): aaf4286.  doi:10.1126/science.aaf4286. ISSN 0036-8075. PMID 27701087. (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  28. ↑ «New Clues to Ceres' Bright Spots and Origins» NASA/JPL (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  29. ↑ (Ingelesez) Greicius, Tony. (2016-06-28). «Recent Hydrothermal Activity May Explain Ceres' Brightest Area» NASA (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  30. ↑ (Ingelesez) De Sanctis, M. C.; Raponi, A.; Ammannito, E.; Ciarniello, M.; Toplis, M. J.; McSween, H. Y.; Castillo-Rogez, J. C.; Ehlmann, B. L. et al.. (2016-06-29). «Bright carbonate deposits as evidence of aqueous alteration on (1) Ceres» Nature 536 (7614): 54–57.  doi:10.1038/nature18290. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2018-10-22).
  31. ↑ (Ingelesez) Greicius, Tony. (2017-02-16). «Dawn Discovers Evidence for Organic Material on Ceres» NASA (Noiz kontsultatua: 2017-02-20).


Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "oh", but no corresponding <references group="oh"/> tag was found

From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Tubidy