Back Брунеи Abkhazian Brunai ACE Бруней ADY Broenei Afrikaans Brunei ALS ብሩናይ Amharic Brunei AMI Brunei AN Brunei ANG ब्रूनेई ANP
.svg&lang=gl)
Brunei (en malaio: Negara Brunei Darussalam, que significa literalmente "Nación de Brunei, a morada da paz", en jawi: نڬارا بروني دارالسلام) é un país ó noroeste da illa de Borneo no sueste de Asia. Comprende dous territorios, separados en gran parte pola cunca do río Limbang e arrodeados polo territorio de Sarawak. Á parte da súa costa no mar da China Meridional, está completamente arrodeado por Malaisia.
Brunei é o único estado soberano totalmente en Borneo, o resto da illa está dividido entre Malaisia e Indonesia. En 2020, a súa poboación era de 460.345 habitantes,[1] dos cales uns 100.000 viven na capital e na cidade máis grande, Bandar Seri Begawan. O goberno é unha monarquía absoluta gobernada polo seu Sultán, titulado Yang di-Pertuan, e implementa unha combinación de Lei común inglesa e xaria, así como as prácticas xerais do islamismo.
No cumio do Imperio de Brunei, o Sultán Bolkiah (reinou entre 1485 e 1528) dise que tiña control sobre a maioría das rexións de Borneo, incluíndo os actuais Sarawak e Sabah, así como o Arquipélago de Sulu no extremo nordés de Borneo, e as illas no extremo noroeste de Borneo. As reivindicacións tamén afirman que tiñan control sobre Seludong (ou o Reino de Maynila, onde agora se atopa a actual capital filipina Manila), pero os estudosos do sueste asiático cren que isto refírese a un asentamento do monte Selurong en Indonesia.[2] O estado marítimo de Brunei foi visitado pola Expedición Magallanes en 1521 e loitou contra España en 1578 na Guerra de Castela.
Durante o século XIX, o Imperio de Brunei comezou a declinar. O Sultanato cedeu Sarawak (Kuching) a James Brooke e instalouno como o Raja Branco, e cedeulle Sabah á británica Compañía Privilexiada de Borneo do Norte. En 1888, Brunei converteuse nun protectorado británico e foi asignado a un Residente británico como xestor colonial en 1906. Despois da ocupación xaponesa durante a segunda guerra mundial, en 1959 redactouse unha nova constitución. En 1962, unha pequena rebelión armada contra a monarquía terminou coa axuda dos británicos.
Brunei foi liderado polo Sultanato de Brunei Hassanal Bolkiah desde 1967, e conseguira a súa independencia como protectorado británico o 1 de xaneiro de 1984. O país é unha monarquía absoluta autocrática. O crecemento económico durante as décadas de 1990 e 2000, cun aumento do PIB do 56% de 1999 a 2008, transformou Brunei nun país industrializado. Desenvolveu riqueza a partir de extensos campos de petróleo e gas natural. Brunei ten o segundo Índice de Desenvolvemento Humano máis alto entre as nacións do sueste asiático, despois de Singapur, e está clasificado como país desenvolvido. Segundo o Fondo Monetario Internacional (FMI), Brunei ocupa o quinto lugar no mundo por produto interior bruto per cápita en paridade de poder adquisitivo. O FMI estimou en 2011 que Brunei era un dos dous países (o outro era Libia) cunha débeda pública do 0% do PIB nacional.[3]
- ↑ "Department of Economic Planning and Development - Population". www.depd.gov.bn (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 20 de marzo de 2017. Consultado o 2017-12-12.
- ↑ Abinales, Patricio N. and Donna J. Amoroso, State and Society in the Philippines. Maryland: Rowman and Littlefield, 2005.
- ↑ AHA Centre. "Profile of Brunei Darussalam" (PDF).