Carraxenano

O carraxenano, tamén chamado carraxenina (ou máis propiamente carraxenanos en plural, xa que é unha mestura de varios polisacáridos formados por derivados da galactosa), é un composto químico que se atopa enchendo os ocos que hai entre as fibras de celulosa das paredes celulares dalgunhas algas de varias familias de Rhodophyceae (algas vermellas).

A alga tradicional produtora de carraxenano é Chondrus crispus, que é de pequeno tamaño, vive en augas frías e está distribuída nas costas do Atlántico Norte. Estas algas utilizáronse de forma tradicional en Irlanda desde hai polo menos 600 anos para fabricar doces lácteos, simplemente facéndoas ferver en leite para que se liberen os carraxenanos.^[1] No século XVIII os irlandeses emigrados aos Estados Unidos atoparon en América algas semellantes que tamén podían utilizarse para as mesmas aplicacións. De feito, o nome carraxenano parece que procede dun lugar de Irlanda chamado Carrageen (Carragheen ou Carrigeen), no condado de Waterford. Porén, probablemente o nome do lugar procede á súa vez dunha expresión gaélica antiga para designar a alga, "cosáinín carraige". O nome de "furcelerano" utilizouse antigamente para o carraxenano obtido de Furcellaria, mais actualmente está en desuso, ao ser o mesmo produto.^[1]

O carraxenano obtívose por primeira vez en forma pura en 1844 por extracción en medio alcalino e precipitación con alcohol, sistema que, entre outros, aínda se utiliza. Na década de 1930 comezou a súa produción industrial nos Estados Unidos, que se expandiu durante a segunda guerra mundial, ao non se dispoñer de subministración de ágar do Xapón. Na Unión Europea correspóndelle o código de aditivo alimentario E-407.^[1]

Son polisacáridos aniónicos, xa que conteñen unha certa proporción de sulfato esterificado (15-40%). Forman moléculas grandes, moi flexibles que orixinan estruturas helicoidais. Isto dálles a capacidade de formar diversos tipos de xeles a temperatura moderada.

A súa principal aplicación é na industria alimentaria en produtos lácteos e cárnicos, debido a que se unen fortemente ás proteínas dos alimentos e poden funcionar como espesantes e estabilizantes. Son unha alternativa vexetariana á xelatina nalgunhas aplicacións. Nos últimos anos estudouse a súa posible aplicación en enxeñaría de tecidos e medicina rexenerativa, xa que son parecidos aos glicosaminoglicanos nativos. Foron utilizados na cuberta de feridas, entrega de fármacos e na xa mencionada enxeñaría de tecidos.^[2]

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} Miguel Calvo. "Carragenano. Bioquímica de los Alimentos". 
2. ↑ Yegappan, Ramanathan; Selvaprithiviraj, Vignesh; Amirthalingam, Sivashanmugam; Jayakumar, R. (October 2018). "Carrageenan based hydrogels for drug delivery, tissue engineering and wound healing". Carbohydrate Polymers (en inglés) 198: 385–400. PMID 30093014. doi:10.1016/j.carbpol.2018.06.086.