Fento

Fentos (Pteridophyta)
Fento dos valos ou das pedras (Polypodium vulgare L.)
Clasificación científica
Reino: Plantae División: Pteridophyta
Clases[1]
Equisetopsida (alias Sphenopsida) Marattiopsida Polypodiopsida (alias Pteridopsida, Filicopsida) Psilotopsida †Cladoxylopsida †Rhacophytales †Stauropteridales †Zygopteridales

Os fentos, fieito/as, felgos ou folgueiras^[2] son un grupo de plantas vasculares (con xilema e floema) que se reproducen a través de esporas e que carecen de sementes e flores. Diferéncianse dos musgos en seren vasculares, isto é, en ter tecidos especializados no transporte da auga e dos nutrientes e en ter ciclos de vida no que os esporófitos son a fase dominante. Teñen talos, follas e raíces como as outras plantas vasculares.

Os fentos están formados por un rizoma carnoso e teñen follas complexas denominadas megafilos, e que son máis complexas que os microfilos das Lycopodiopsidas. A meirande parte dos fentos, os verdadeiros fentos, son leptosporanxiados. Neste grupo aparecen follas grandes ás veces moi divididas, que son as frondes. Estas vanse desenroscando desde a súa cabeceira segundo o fento vai medrando.

Adóitanse agrupar dentro da división parafilética de Pteridophyta.^[1][3] Aquí considéranse os fentos con ese sentido amplo, no que se consideran a toda a clase Polypodiopsida, que abrangue aos leptosporanxiados (Polypodiidae), e aos fentos con esporanxios, e que son aqueles que non se denominan verdadeiros fentos (como son os Psilotopsida, xestelas ou Equisetopsida, maratiáceas ou ofioglosáceas). Cando se emprega o termo pteridófitas^[4] estanse a incluír outras plantas vasculares que non son estritamente "fentos". Do mesmo xeito, o termo “monilofites” refírese aos fentos sensu stricto^[5].^[6]

Os fentos arestora fórmano un grupo de 11 a 12 mil especies^[7][8][9], que se agrupan en arredor de 340 familias.^[5] Os fentos son o segundo grupo de plantas vasculares máis diverso do planeta.^[10]

Os primeiros fentos aparecen no rexistro fósil a comezos do devoniano, inda que a meirande parte xorden hai 145 millóns de anos no inicio do cretáceo. A súa gran radiación deuse neste período, xurdindo a meirande parte das familias modernas dos fentos.^[11][12]

Os fentos non teñen importancia económica, aínda que algúns son comestíbeis, poden ser usados como ornamentais, para restauración de solos contaminados ou incluso para limpar o ar pola súa capacidade de retirar contaminantes químicos do ar. Algúns considéranse herbas daniñas. Xogan tamén un papel importante na mitoloxía, na medicina e na arte.

O máis estendido dos fentos en Galicia é o fento común (Pteridium aquilinum), abondoso, por exemplo nas carballeiras onde forman extensas superficies. Emprégase como estrume. Segundo a área xeográfica recibe diferentes nomes: feito, fieito, felgo, felga, fenta, fieita, folgueiro, folgueira, fulgueiro, fulgueira, folgueirón, cento, fiento, ciento, faínto, feínto, fuento, fenta, afeto, foleto, foleito, fuleto, fuleiro e felecho.^[13]

1. ↑ ^{1,0 1,1} Smith, Alan R.; Pryer, Kathleen M.; Schuettpelz, Eric; Korall, Petra; Schneider, Harald; Wolf, Paul G. (2006). "A classification for extant ferns". TAXON 55 (3): 705–731. ISSN 1996-8175. doi:10.2307/25065646. Consultado o 2019-08-06. 
2. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para fento. Consultado o 6/8/2019.
3. ↑ Chapman, Arthur D. (2009). "Numbers of Living Species in Australia and the World". Report for the Australian Biological Resources Study (Canberra, Australia). 
4. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para pteridófitas.
5. ↑ ^{5,0 5,1} Eric Schuettpelz; et al. (2016). "A community-derived classification for extant lycophytes and ferns". Journal of Systematics and Evolution 54 (6): 563–603. ISSN 1759-6831. doi:10.1111/jse.12229. Consultado o 2019-08-06. 
6. ↑ Véxase a sección de clasificación.
7. ↑ Dyer, Adrian (10/2009). "Biology and evolution of ferns and lycophytes". Annals of Botany 104 (5): –. ISSN 0305-7364. PMC 2749549. doi:10.1093/aob/mcp194. Consultado o 2019-08-06. Considéranse os monilofitos sensu Pryer et al. (2001) para a cuantificación da biodiversidade. 
8. ↑ Christenhusz, M. J. M.; Byng, J. W. (2016). "The number of known plants species in the world and its annual increase". Phytotaxa (Magnolia Press) 261 (3): 201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1. 
9. ↑ Schuettpelz, Eric; Rouhan, Germinal; Pryer, Kathleen M.; Rothfels, Carl J.; Prado, Jefferson; Sundue, Michael A.; Windham, Michael D.; Moran, Robbin C.; Smith, Alan R. (2018). "Are there too many fern genera?". TAXON 67 (3): 473–480. ISSN 1996-8175. doi:10.12705/673.1. Consultado o 2019-08-06. 
10. ↑ Testo, Weston; Sundue, Michael (2016-12-01). "A 4000-species dataset provides new insight into the evolution of ferns". Molecular Phylogenetics and Evolution 105: 200–211. ISSN 1055-7903. doi:10.1016/j.ympev.2016.09.003. Consultado o 2019-08-06. 
11. ↑ Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome paleo
12. ↑ Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome Bomfleur2014
13. ↑ Atlas Lingüístico Galego. Volume VI: Léxico. Terra, plantas e árbores. Fundación Barrié / Servizo de Publicacións da Universidade de Santiago de Compostela. 2016. ISBN 978-84-16533-12-1.