Guam

Guam

Guåhån (ch)
Bandeira
Himno	Stand Ye Guamanians (en)
Lema	«Tånó I' Man CHamoru»
Símbolo oficial	Gallirallus owstoni (pt) (aves)
Alcume	Tånó y CHamoru
Nomeado en referencia a	valor descoñecido
Localización
13°30′N 144°48′L / 13.5, 144.8Coordenadas: 13°30′N 144°48′L / 13.5, 144.8
Estado	Estados Unidos de América
Capital	Agaña - Hagatña
Contén a división administrativa	Agana Heights (pt) Agat (pt) Agaña - Hagatña Asan-Maina Barrigada (pt) Chalan Pago-Ordot (pt) Dededo Inarajan (pt) Mangilao (pt) Merizo (pt) Mongmong-Toto-Maite (en) Piti (en) Sinajana (en) Sånta Rita-Sumai (en) Talofofo (en) Tamuning (en) Umatac (en) Yigo (en) Yona (en)
Poboación
Poboación	153.836 (2020) (282,79 hab./km²)
Lingua oficial	lingua inglesa Lingua chamorra
Xeografía
Parte de	Micronesia lista negra dos paraísos fiscais da Unión Europea
Superficie	544 km²
Auga	63,23 %
Bañado por	Océano Pacífico
Punto máis alto	Mount Lamlam (en) (406 m)
Punto máis baixo	Océano Pacífico
Comparte fronteira con	Illas Marianas do Norte Estados Federados de Micronesia
Creación	1898
Organización política
Órgano executivo	Government of Guam (en)
• Governor of Guam (en)	Lou Leon Guerrero (pt) (2019–)
Órgano lexislativo	Legislatura de Guam (pt) , (Escano: 15)
Máxima autoridade xudicial	Supreme Court of Guam (en)
PIB nominal	6.123.000.000 $ (2021)
Moeda	dólar estadounidense
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+10 (pt)
Dominio de primeiro nivel	.gu
Prefixo telefónico	+1671
Teléfono de emerxencia	911
Código de país	GU
ISO 3166-2	US-GU
Código de departamento INSEE	66010
Identificador GNIS	1802705
Outro
Irmandado con	Seúl Riga Manila Olongapo (pt) Taipei (1973–)
Páxina web	guam.gov

O Territorio de Guam^[1] (Guåhån en chamorro, Guaján en castelán, Territory of Guam en inglés), é unha illa no Pacífico occidental,^[2][3] pertencente aos Estados Unidos como territorio non incorporado. Trátase da maior e máis meridional das Illas Marianas. A capital é Agaña, e a aldea máis poboada é Dededo.

É o punto máis occidental do territorio dos Estados Unidos (calculado dende o centro xeográfico dos Estados Unidos), Guam é a máis grande e a máis meridional das Illas Marianas e a illa máis grande de Micronesia.

As persoas nacidas en Guam son cidadáns estadounidenses pero non teñen dereito a voto nas eleccións presidenciais dos Estados Unidos mentres residen en Guam e os delegados de Guam na Cámara de Representantes dos Estados Unidos non teñen voto no pleno. Os indíxenas guamaneses son os chamorus, coñecidos historicamente como chamorros, que están relacionados cos pobos austronesios de Indonesia, as Filipinas, Malaisia, Taiwán, Micronesia e Polinesia. En 2022, a poboación de Guam era de 168.801 habitantes. Os chamoros son o grupo étnico máis numeroso, pero unha minoría na illa multiétnica. O territorio abarca 540 km² e ten unha densidade de poboación de 299 hab/km². O pobo Chamoro asentouse na illa hai aproximadamente 3.500 anos. O explorador portugués Fernão de Magalhães, mentres estaba ao servizo de España, foi o primeiro europeo en visitar a illa o 6 de marzo de 1521. Guam foi colonizada por España en 1668. Entre os séculos XVI e XVIII, Guam foi unha escala importante para os galeón de Manila españois. Durante a Guerra hispano-estadounidense, os Estados Unidos capturaron Guam o 21 de xuño de 1898. Segundo o Tratado de París, asinado o 10 de decembro de 1898, España cedeu Guam aos Estados Unidos a partir do 11 de abril de 1899.

Antes da segunda guerra mundial, Guam era unha das cinco xurisdicións estadounidenses no océano Pacífico, xunto coa Illa Wake en Micronesia, Samoa Americana e Hawai na Polinesia e Filipinas. O 8 de decembro de 1941, horas despois do ataque a Pearl Harbor, Guam foi capturada polos xaponeses, que ocuparon a illa durante dous anos e medio. Durante a ocupación, os guamaneses foron sometidos a traballos forzados, encarceramentos, torturas e execucións..^[4][5][6] As forzas estadounidenses recuperaron a illa o 21 de xullo de 1944, que se conmemora como o Día da Liberación.^[7] Dende os anos 60, a economía de Guam foi apoiada principalmente polo turismo e o exército americano, para o que Guam é un importante activo estratéxico.^[8]

Un lema territorial non oficial pero de uso frecuente é "Onde comeza o Día de América", que fai referencia á proximidade da illa coa Liña internacional de cambio de data.^[9][10] Guam está entre os 17 territorios non autónomos listados polas Nacións Unidas, e é membro da Comunidade do Pacífico desde 1983.^[11]

1. ↑ "Listaxe de países participantes en Rio2016, ordenados por continente" (PDF). Portal das Palabras. Consultado o 16 de agosto de 2016. 
2. ↑ "U.S. Territories". DOI Office of Insular Affairs. Arquivado dende o orixinal o 9 de febreiro de 2007. Consultado o 9 de febreiro de 2007. 
3. ↑ "Definitions of Insular Area Political Organizations.". U.S. Department of the Interior. Arquivado dende o orixinal o 21 de xullo de 2011. Consultado o 14 de novembro de 2007.  Office of Insular Affairs. Consultado o 31 de outubro de 2008.
4. ↑ War Restitution Act : hearing before the Subcommittee on Insular and International Affairs of the Co...|National Library of Australia Arquivado 6 de abril de 2010 en Wayback Machine.. Catalogue.nla.gov.au (20 de setembro de 1994). Consultado o 13 de xuño de 2012.
5. ↑ "Statement of David B. Cohen Deputy Assistant Secretary of the Interior for Insular Affairs Before the House Committee on Resources Regarding the Report of the Guam War Claims Review Commission|21 de xullo de 2004 Arquivado 20 de xaneiro de 2013 en Wayback Machine.." Office of Insular Affairs. Consultado o 19 de setembro de 2012.
6. ↑ Higuchi, Wakako (2001). "The Japanisation Policy for the Chamorros of Guam, 1941–1944" (PDF). The Journal of Pacific History 36 (1): 19–35. doi:10.1080/00223340120049424. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 20 de xaneiro de 2013. 
7. ↑ "Guam police arrest suspect in memorial theft". Marine Corps Times. Associated Press. 7 de xullo de 2007. Arquivado dende o orixinal o 15 de maio de 2011. Consultado o 5 de abril de 2010. 
8. ↑ Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1678-0. 
9. ↑ Mack, Doug (2017). The Not-Quite States of America: Dispatches From the Territories and Other Far-Flung Outposts of the USA. W.W. Norton. p. 114. ISBN 9780393247602. 
10. ↑ Grabowski, John F. (1992). U.S. Territories and Possessions (State Report Series). Chelsea House. p. 39. ISBN 9780791010532. 
11. ↑ "Non-Self-Governing Territories – Official U.N. Website". Arquivado dende o orixinal o 27 de febreiro de 2014. Consultado o 18 de novembro de 2019.