A primeira cruzada iniciou o complexo fenómeno histórico de campañas militares, peregrinacións armadas e expansión colonial en Oriente Próximo, que convulsionou esta rexión entre os séculos XI e XIII e que é denominado pola historiografía como as cruzadas.
Aproveitando a chamada de auxilio do emperador bizantino Aleixo I Comneno, enfrontado cos turcos selxúcidas, o papa Urbano II predicou en 1095 nos diferentes países cristiáns da Europa Occidental a conquista da chamada Terra Santa. Ao intento errado de Pedro o Ermitán, seguiu a mobilización dun exército organizado, inspirado polo ideal da guerra santa e liderado por nobres principalmente provenientes do reino de Francia e do Sacro Imperio Romano Xermánico, que foi nutríndose no seu avance de cabaleiros, soldados e numerosa poboación, até transformarse nun fenómeno de migración masiva. Os cruzados penetraron no chamado Sultanato de Rüm e avanzando cara ao sur, foron apoderándose de diversas cidades e rexeitando as forzas enviadas na súa contra polos gobernadores divididos nas súas disputas internas, ata que penetrando nos territorios da dinastía fatimí, conquistaron o 15 de xullo de 1099 a cidade de Xerusalén, formando o Reino de Xerusalén.
A primeira cruzada supuxo politicamente a constitución dos Estados Latinos de Oriente e a recuperación para o Imperio bizantino dalgúns territorios, á vez que significou un punto de inflexión na historia das relacións entre as sociedades da área mediterránea, marcado por un período de expansión do poder do mundo occidental e polo uso do fervor relixioso para a guerra. Tamén permitiron aumentar o prestixio do papado e o rexurdir, tras a caída do Imperio romano, do comercio internacional e do incremento dos intercambios que favoreceron a revitalización económica e cultural do mundo medieval.