Deoksiriboza

Deoksiriboza ili dezoksiriboza ili 2-deoksiriboza je organski kemijski spoj.^[1] Spada u aldopentozne jednostavne šećere formule H-(C=O)-(CH2)-(CHOH)3-H, odnosno opće forumule C₅H10O4. Otkrio ju je Phoebus Levene 1929. godine. Ime spoja pokazuje da se radi o deoksišećeru, odnosno da je nastala iz šećera riboze gubitkom jednog atoma kisika. Budući da se pentozni šećeri arabinoza razlikuju stereokemijski na C2', 2-deoksiriboza i 2-deoksiarabinoza su ekvivalentni, s time da se potonji pojam rjeđe koristi jer je riboza, a ne arabinoza, prethodnica deoksiribozi.

Biosinteza deoksiriboze je djelovanje enzima ribonukleotidne reduktaze na ribozu 5-fosfat. Ti enzimni kataliziraju proces deoksigeniziranja.

Deoksiriboze grade nukleotide DNK,^[1] na način da su povezane fosfodiesterskim vezama čime tvore dva polinukleotidna lanca koji čine molekulu DNK.^[2]

D-2" deoksiriboza je derivat D-riboze.^[3]

1. ↑ ^{a b} Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne  Arhivirana inačica izvorne stranice od 21. rujna 2016. (Wayback Machine) (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, ISBN 978-953-6904-26-6, str. 29
2. ↑ Bakula, Krešimir. DNA i sinteza proteina, Medicinska škola u Rijeci - Maja Šmurinić
3. ↑ pentoze. Hrvatska enciklopedija. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 9. siječnja 2015.