Put pentoza-fosfata

Put ili ciklus pentoza-fosfata (eng. Penthose phosphate pathway, PPP) je metbolički put kojim stanice proizvode šećere s pet atoma ugljika (pentoze) i reducirani nikotinamid adenin dinukleotid fosfat (NADPH). Ovaj je metabolički put paralelan glikolizi i djelomično s njom povezan. Kod većine organizama put pentoza fosfata se odvija u citoplazmi, jedino se kod biljaka odvija u plastidima.^[1]

Tijek ovog metaboličkog puta može biti podijeljen u dvije faze: oksidativnu i neoksidativnu.

Najvažniji metabolički produkti puta pentoza fosfata su:

• reducirani koenzim NADPH. NADPH potom ulazi u različite procese biosinteze kao npr. masnih kiselina i kolesterola,
• riboza-5-fosfat, koji ulazi u procese sinteze nukleotida,
• eritroza-4-fosfat, koji ulazi u proces sinteze aromatskih aminokiselina.

Pentoze koje se unose putem hrane, kao rezultat razgradnje nukleinskih kiselina mogu biti metabolizirane u putu pentoza fosfata.

Kod životinja se put pentoza fosfata odvija isključivo u citoplazmi. Organi u kojima je ovaj proces posebno aktivan su jetra, mliječna žlijezda dojke, korteks nadbubrežne žlijezde, jajnici i testisi. Proces je odsutan u mišićima. Put pentoza fosfata je jedan od najvažnijih načina sinteze molekula s reducirajućim djelovanjem i odgovoran je za 60% proizvodnje NADPH kod metabolizma čovjeka. NADPH u stanicama ima ulogu inaktiviranja štetnog djelovanja molekula koje izazivaju oksidativni stres. Enzim glutation reduktaza koristi NADPH kako bi reducirala oksidirani oblik glutationa (GSSG) u njegov reducirani oblik (GSH). Reducirani se glutation u daljnjim reakcijama koristi kao reducirajuća molekula koja pretvara potencijalno štetni vodikov peroksid (H₂O₂) u vodu. Ovaj je mehanizam posebno prisutan kod crvenih krvnih zrnaca (eritrocita) i njihov je jedini izvor NADPH.

1. ↑ Kruger NJ, von Schaewen A. Lipanj 2003. The oxidative pentose phosphate pathway: structure and organisation. Curr. Opin. Plant Biol. 6 (3): 236–46. doi:10.1016/S1369-5266(03)00039-6. PMID 12753973