Back Мрагыларатәи Тимор Abkhazian Timor Leste ACE Oos-Timor Afrikaans Osttimor ALS ምሥራቅ ቲሞር Amharic Timor-leste AMI Timor Oriental AN Ēasttimor ANG पूर्वी तिमोर ANP تيمور الشرقية Arabic
Demokratiko a Republika ti Timor-Leste | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: "Unidade, Acção, Progresso" (Portuges) "Unidade, Asaun, Progresu" (Tetum) "Unidad, Aksion, Progreso" | |
| Nailian a kanta: Pátria (Portuges) "Pagiliak" | |
 | |
 | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Dili 8°20′S 125°20′E / 8.34°S 125.34°ENagsasabtan: 8°20′S 125°20′E / 8.34°S 125.34°E |
| Opisial a sasao | |
| Dagiti nailian a pagsasao | |
| Relihion | 96.9% Romano Katoliko 3.1% dadduma a relihion[1] |
| Nagan dagiti umili | Daya a Tomores; Timores |
| Gobierno | Unitario a semi-presidensial a republika[2][3] |
| José Ramos-Horta | |
| José Maria Vasconcelos (Taur Matan Ruak) | |
| Lehislatura | Nailian a Parlamento |
| Pannakaporma | |
| Maika-16 a siglo | |
• Nairangarang ti wayawaya | 28 Nobiembre 1975 |
| 17 Hulio 1976 | |
• Naisubli ti wayawaya | 20 Mayo 2002 |
| Kalawa | |
• Dagup | 15,410 km2 (5,950 sq mi) (Maika-159) |
• Danum (%) | bassit laeng |
| Populasion | |
• Senso idi 2015 | 1,167,242[4] |
• Densidad | 78/km2 (202.0/sq mi) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2017 |
• Dagup | $4.567-bilion[5] |
• Tunggal maysa a tao | $5,479[5] (Maika-148) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2014 |
• Dagup | $2,498-bilion[5] |
• Tunggal maysa a tao | $3,330[5] |
| HDI (2015) |  0.605[6]kalalainganna · Maika-133 |
| Kuarta | Doliar ti Estados Unidosb (USD) |
| Sona ti oras | UTC+9 |
| Pagmanehuan | kanigid |
| Kodigo ti panagtawag | +670 |
| Kodigo ti ISO 3166 | TL |
| TLD ti internet | .tlc |
| |
Ti Daya a Timor (wenno Timor-Leste Tetum: Timór Lorosa'e), opisial a ti Demokratiko a Republika ti Timor-Leste[7] (Portuges: República Democrática de Timor-Leste,[8] Tetum: Repúblika Demokrátika Timór-Leste),[9] ket ti naturay nga estado iti Maritimo nga Abagatan a daya nga Asia.[10] Buklen daytoy ti akindaya kagudua ti isla ti Timor, dagiti asideg nga isla ti Atauro ken Jaco, ken Oecusse, ti maysa nga exclave iti akin-amianan a laud a bangir ti isla a pinalikmutan babaen ti Laud a Timor ti Indonesia. Ti kadakkel ti pagilian ket agarup a 15,410 km2 (5,400 sq mi).[11]
Ti Daya a Timor kinolonia idi babaen ti Portugal idi maika-16 a siglo, ken ammo idi a kas ti Portuges a Timor aginggana idi 28 Nobiembre 1975, idi inrangarang ti waywaya ti pagilian babaen ti Rebolusionario a Sanguanan para iti Wayawaya ti Daya a Timor (Portuges: Frente Revolucionária de Timor-Leste Independente, naipangyababa a kas Fretilin). Kalpasan ti siam nga aldaw, daytoy ket rinaut ken sinakup babaen ti Indonesia ken nairangarang daytoy a kas maika-27 a probinsia iti sumaruno a tawen. Ti panagsakup ti Indonesia iti Daya a Timor ket nailanga idi a kas dagiti nakaro iti ranggas a dekada-napaut a panagsuppiat a nagbaetan dagiti separista a grupo (naipangpangruna ti Fretilin) ken ti militar ti Indonesia.
Idi 1999, kalpasan ti inisponsoran ti NMagkaykaysa a Pagpagilian a tignay ti bukod a panagtalek, inibbatan ti Indonesia ti panagtengngel iti teritorio. Nagbalin ti Daya a Timor a maysa kadagiti immuna a naturay nga estado iti maika-21 a siglo idi 20 Mayo 2002 ken kimmaddua iti Nagkaykaysa a Pagpagilian ken ti Komunidad dagiti Pagilian ti Pagsasao a Portuges. Idi 2011, inrangarang ti Daya a Timor iti keddengna a mangala ti kasasaad iti pannakaikameng iti Gunglo ti Pagpagilian ti Abagatan a daya nga Asia (ASEAN) babaen ti panangiyapa nga agbalin nga iti maikasangapulo ket maysa a kamengna.[12] Daytoy ket maysa kadagiti dua laeng a kaaduan a Kristiano a pagilian idiay Abagatan a daya nga Asia, ti sabali ket ti Filipinas,[13] ken ti pay kaikaisuna a pagilian iti Asia a kompleto a mabirukan iti Akin-abagatan a Hemisperio.[14]
- ^ "Population and Housing Census of Timor-Leste, 2010: Volume 2: Population Distribution by Administrative Areas" (PDF). p. 21 – babaen ti mof.gov.tl.
- ^ Neto, Octávio Amorim; Lobo, Marina Costa (2010). "Between Constitutional Diffusion and Local Politics: Semi-Presidentialism in Portuguese-Speaking Countries" (iti Ingles). SSRN 1644026.
- ^ Shoesmith, Dennis (2003). "Timor-Leste: Divided Leadership in a Semi-Presidential System" (PDF). Asian Survey (iti Ingles). 43 (2): 231–252. doi:10.1525/as.2003.43.2.231. Naala idi 5 Marso 2016.[permanente a natay a silpo]
- ^ "2015 Census Shows Population Growth Moderating" (Press release) (iti Ingles). timor-leste.gov.tl. 25 Oktubre 2015. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-06-29. Naala idi 24 Hulio 2016.
- ^ a b c d "Timor Leste". The World Bank (iti Ingles). Naala idi 3 Mayo 2014.
- ^ United Nations Development Programme (2016). 2016 Human Development Report (PDF) (Reporta) (iti Ingles).
- ^ "UNGEGN List of Country Names" (PDF) (iti Ingles). United Nations Group of Experts on Geographical Names. 6 Mayo 2011. Naala idi 14 Agosto 2016.
- ^ "Constituição da República Democrática de Timor-Leste" [Batay-linteg ti Demokratiko a Republika ti Timor-Leste] (PDF) (iti Portuges). Naala idi 2 Septiembre 2016 – babaen ti timor-leste.gov.tl.
- ^ "Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timór-Leste" [Batay-linteg ti Demokratiko a Republika ti Timor-Leste] (PDF) (iti Tetum). Naala idi 2 Septiembre 2016 – babaen ti timor-leste.gov.tl.
- ^ CIA (29 Nobiembre 2012). "East and Southeast Asia:Timor-Leste". The World Factbook. Washington, DC: Central Intelligence Agency. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-01-28. Naala idi 16 Disiembre 2012.
- ^ "mne.gov.tl".
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: url-status (silpo) - ^ "East Timor Bid to Join ASEAN Wins 'Strong Support". Bangkok Post (iti Ingles). 31 Enero 2011.
{{cite news}}: Panagtaripato ti CS1: url-status (silpo) - ^ Cavanaugh, Ray (24 Abril 2019). "Timor-Leste: A Young Nation with Strong Faith and Heavy Burdens". The Catholic World Report (iti Ingles).
- ^ Bada, Ferdinand (29 Agosto 2019). "Countries Located Completely in the Southern Hemisphere". WorldAtlas (iti Ingles).