Back Италиа Abkhazian Itali ACE Италие ADY Italië Afrikaans Italien ALS Италия ALT ጣልያን Amharic Italy AMI Italia AN Italia ANG
Nagsasabtan: 43°N 12°E / 43°N 12°E
Italiano a Republika Repubblica italiana | |
|---|---|
 Wagayway
 Kayarigan
| |
| Nailian a kanta: Il Canto degli Italiani Ti Kanta dagiti Italiano | |
![Lokasion ti Italia (nangisit a berde) – idiay Europa (berde ken nangisit a kolordapo) – idiay Kappon ti Europa (berde) — [Leyenda]](view_html.php?sq=Facebook&lang=ilo&q=Papeles:EU-Italy.svg) Lokasion ti Italia (nangisit a berde) – idiay Europa (berde ken nangisit a kolordapo) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Roma 41°54′N 12°29′E / 41.900°N 12.483°E |
| Opisial a sasao | Italiano[1] |
| Nagan dagiti umili | Italiano |
| Gobierno | Unitario a parlamentario a batay-linteg a republika |
| Sergio Mattarella | |
| Mario Draghi | |
| Lehislatura | Parlamento |
| Senado iti Republika | |
| Kamara dagiti Deputado | |
| Pannakabangon | |
| 17 Marso 1861 | |
| 2 Hunio 1946 | |
| Kalawa | |
• Dagup | 301,338 km2 (116,347 sq mi) (Maika-71) |
• Danum (%) | 2.4 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2011 | 60,681,514 [2] (Maika-23) |
• Senso idi 2001 | 56,995,744 |
• Densidad | 201.2/km2 (521.1/sq mi) (Maika-61) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.828 trillion[3] (Maika-10) |
• Tunggal maysa a tao | $30,165[3] (Maika-30) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $2.245 trilion[3] (Maika-8) |
• Tunggal maysa a tao | $37,046[3] (Maika-24) |
| Gini (2011) | 31.9[4] kalalainganna |
| HDI (2013) |  0.872[5]nangato unay · Maika-26 |
| Kuarta | Euro (€)2 (EUR) |
| Sona ti oras | UTC+1 (CET) |
• Kalgaw (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | 394 |
| TLD ti internet | .it3 |
| |
Ti Italia[7] /ˈɪtəli/ (
dengngen) (Italiano: Italia [iˈtaːlja]), opisial a ti Italiano a Republika[8] wenno ti Republika iti Italia[9] (Italiano: Repubblica italiana[paammo 1]), ket maysa a unitario a parlamentario a republika idiay Abagatan a Tengga ti Europa. Iti amianan, pagbeddenganna ti Pransia, Suisa, Austria ken Eslobenia iti igid ti Alpes. Iti abagatan, buklenna ti sibubukel nga Italiano a Peninsula, Sicilia, Sardinia–dagiti dua a kadakkelan nga is-isla idiay Baybay Mediteraneo ken dagiti adu pay a babbabassit nga is-isla. Dagiti naturay nga estado ti San Marino ken ti Siudad ti Batikano ket dagiti enclave iti uneg ti Italia, ngem ti Campione d'Italia ket maysa nga Italiano nga exclave idiay Suisa. Ti teritorio ti Italia ket sakupenna ti 301,338 km2 (116,347 sq mi) ken naimpluensiaan babaen ti kalalainganna a klima. Nga addaan iti 60.6 a riwriw nga agtaeng, isu daytoy ti maikalima a kaaduan ti populasion a pagilian idiay Europa, ken ti maika-23 a kaaduan ti populasion iti lubong.
Ti Roma, ket isu ti kapitolio iti Italia, kadagiti napalabas a sigsiglo isu daytoy idi ti sentro ti politika ken relihion iti Lumaud a sibilisasion a kas kapitolio ti Romano nga Imperio ken ti lugar ti Santa Sede. Kalpasan ti panagapday iti Romano nga Imperio, ti Italia ket nakaibtur kadagiti panagraut dagiti gangganaet a tattao, manipud dagiti Hermaniko a tribu a kas dagiti Lombardo ken Ostrogodo, aginggana dagiti Bisantino ken ti kaudian, dagiti Normando, ken dadduma pay. Kalpasan dagiti napalbas a siglo, ti Italia ket nagbalin a nakaipasngayan dagiti Maritimo a republika ken ti Renasimiento[10]. Urayno ti kaaduan kadagiti kalpasan ti Romano a pakasaritaanna, ti Italia ket nanbingbingay idi kadagiti nadumaduma a siudad ken rehional nga estado (a kas ti Republika ti Benesia ken ti Simbaan nga Estado), ngem daytoy ket naiapgkaykaysa idi 1861.[11] Idi naladaw a maika-19 a siglo, babaen ti Sangalubongan a Gubat I, ken aginggana ti Sangalubongan a Gubat II, ti Italia ket nagtagikua ti maysa a kolonial nga imperio.[12]
Ti moderno nga Italia ket maysa a demokratiko a republika. Daytoy ket nairanggo a kas ti maika-24 a karang-ayan a pagilian iti lubong[5] ken ti Pagsurotan ti Kasayaat ti panagbiag ket nairanggo idin a kas ti sangapulo a kasayaatan iti lubong idi 2005.[13] Ti Italia ket agragrag-o ti maysa a nangato a pagalagadan ti panagbiag, ken adda ti nangato a GDP ti tunggal maysa atao .[14][15] Daytoy ket nangibangon a kameng ti inawtawagan tattan a ti Kappon ti Europa ken paset ti Eurosona. Ti Italia ket kameng pay ti G8, G20 ken NATO. Daytoy ket adda ti maikatlo a kadakkelan a reserba ti balitok, maikawalo a kadakkelan a nominal GDP, maikasangapulo a kangatuan ti GDP (PPP)[16] ken ti maikanem a kangatuan ti busbos ti gobierno iti lubong.[17] Daytoy ket kameng pay nga estado ti Organisasion para iti Ekonomiko a Pagtitinnulongan ken Panagrangrang-ay, ti Organisasion ti Komersio ti Lubong, ti Konsilo ti Europa, ti Kappon ti Lumaud a Europa ken ti Nagkaykaysa a Pagpagilian. Ti Italia ket adda ti maikasiam a kadakkelan ti busbos ti salaknib ken makibinningay ti nulklear nga armas ti NATO.
Ti Italia ket adda ti nangruna a papel iti Europeano ken milisia ti lubong, kultural ken diplomatiko a pannakibiang. Ti Europeano a politiko ti pagilian, sosial ken ekonomiko nga inpluensia ket mangaramid daytoy ti maysa a nangruna a rehional a bileg.[18][19] Ti pagilian ket adda ti maysa a nangato nga agpang ti publiko nga edukasion ken maysa a nangato a globalisado a pagilian.[20]
- ^ "Ethnologo a reporta". Ethnologue.com. Naala idi 30 Oktubre 2010.
- ^ "Binulan a demograpiko a katimbengan: Enero 2011" (iti Italiano). Istat. 10 Septiembre 2011. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-02-25. Naala idi 10 Septiembre 2011.
- ^ a b c d "Italia". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 14 Oktubre 2011.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 13 Agosto 2013.
- ^ a b "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ "Comune di Campione d'Italia". Comune.campione-d-italia.co.it. 14 Hulio 2010. Naala idi 30 Oktubre 2010.
- ^ Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Italia". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 228. ISBN 978-0-8248-2088-6.
- ^ Ti Ingles a nagan ti estado ti Italia a nausar iti Ingles a teksto iti Tulag iti Lisbon,
- ^ A kas maus-usar kadigiti sumaganad a sinurat a mangipalagip ti Nagkaykaysa a Pagpagilian: "UNTERM database iti Nagkaykaysa a Pagpagilian". Sekretario ti Nagkaykaysa a Pagpagilian. Naala idi 28 Marso 2012.
- ^ "Europeano a Renasimiento ken Pannakaipatakder manen" (PDF). Ili iti Washington, NJ: Akademia ti Immakulada a Puso. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2011-04-27. Naala idi 20 Disiembre 2009.
{{cite journal}}: Makasapul ti dakamat journal iti|journal=(tulong). - ^ "Panagkaykaysa ti Italia". Library.thinkquest.org. 4 Abril 2003. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-03-07. Naala idi 19 Nobiembre 2009.
- ^ "Ti Imperio ti Italiano a Kolonia". Amin nga Imperio. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-02-24. Naala idi 17 Hunio 2012.
Iti kapantokanna, idi sabayan ti WWII, ti Italiano nga Imperio ket binuklan na dagiti teritorio ti agdama nga aldaw nga Italia, Albania, Rodas, Dodecaneses, Libya, Etiopia, Eritrea, 2/3 ti Somalia ken ti bassit a konsesio ti Tientsin idiay Tsina
- ^ The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index, Economist, 2005
- ^ "Reporta para kadagiti Napili a Pagilian ken Suheto". Imf.org. 14 Septiembre 2006. Naala idi 2 Agosto 2010.
- ^ "DDP Quick Query". Ddp-ext.worldbank.org. 20 Hulio 2004. Naala idi 2 Agosto 2010.
- ^ "Reporta para kadagiti Napili a Pagilian ken Suheto". Imf.org. 14 Septiembre 2006. Naala idi 2 Agosto 2010.
- ^ "CIA World Factbook, Budget". Cia.gov. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-07-06. Naala idi 26 Enero 2011.
- ^ M. De Leonardis, Il Mediterraneo nella politica estera italiana del secondo dopoguerra, Bologna, Il Mulino, 2003, p. 17
- ^ Ti Tengnga a Daya ken ti Europa. Liblibro ti Google. 24 Nobiembre 1998. Naala idi 30 Mayo 2011.
- ^ "KOF – Pressemitteilung" (PDF). Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 2011-04-27. Naala idi 27 Oktubre 2009.
Biddut ti dakamat: Adda dagiti etiketa ti <ref> para iti grupo a nanaganan ti "paammo", ngem awan ti nabirukan a kapada nga etiketa ti <references group="paammo"/>, wenno awan ti pangrikep ti </ref>