Back Karel die Grote Afrikaans Karl der Große ALS ካሮሉስ ማግኑስ Amharic Carlos Magno AN Carl Micela Francena Cyning ANG शार्लेमन्य ANP شارلمان Arabic شارلمان ARZ Carlomagno AST Charles I (gazik ke Franca) AVK
| Karlos ti Natan-ok | |
|---|---|
 Ti sensilio ni Karlomagno nga addaan iti naisurat a KAROLVS IMP AVG (Karolus Imperator Augustus) | |
| Emerador ti Imperio a Karolingio | |
| Panagturay | Disiembre 25, 800 – Enero 28, 814 |
| Koronasion | Disiembre 25, 800 Basilika ni San Pedro, Roma |
| Sinaruno | Nabangon ti Puesto |
| Simmaruno | Luis I |
| Ari dagiti Lombardo | |
| Panagturay | Hulio 10, 774 – Enero 28, 814 |
| Koronasion | Hulio 10, 774 Pavia |
| Sinaruno | Desiderio |
| Simmaruno | Luis I |
| Ari dagiti Pranko | |
| Panagturay | Oktubre 9, 768 – Enero 28, 814 |
| Koronasion | Oktubre 9, 768 Noyon |
| Sinaruno | Pepin ti Pandek |
| Simmaruno | Luis I |
| Nayanak | Abril 2, 742 Liège, Pranko a Pagarian |
| Natay | Enero 28, 814 (tawen 71) Aachen, Imperio a Karolingio |
| Pannakaipunpon | Katedral ti Aachen |
| Asawa |
|
| Sayasay Daduma pay | |
| Kamara | Karolingio |
| Ama | Pepin ti Pandek |
| Ina | Bertrada ti Laon |
| Relihion | Romao Katolisismo |
Ni Karlomagno (c. 742 – Enero 28, 814), ammo pay a kas ni Karlos ti Natan-ok (Latin: Carolus Magnus wenno Karolus Magnus) wenno Karlos I, ket isu idi ti nangbangon ti Imperio a Karolingio, a nagturay manipud idi 768 aginggana idi pimmusay. Isu ti nangpadakkel ti Pranko a Pagarian, a naginaynayon ti Italia, a nagparukma kadagiti Sahon ken dagiti Babaro, ken nangiduron ti prontiero idiay Espania. Isu ti kinauna nga anak a lalaki ni Pepin ti Pandek ken Bertrada ti Laon, ni Karlomagno ket isu idi ti immuna nga "Emperador" idiay Akinlaud nga Europa manipud iti pannakarebba ti Imperio a Romano idi sakbay ti uppat a siglo.
Isu ket nagbalin nga Ari dagiti Pranko idi 768 kalpasan ti ipupusay ti amana, ni Karlomagno ket immun-una a kimmaddua a nagturay iti kabsatna a lalaki a ni Karloman I. Ti kellaat nga ipupusay ni Karloman I idi 771 babaen ti saan a naipalpalawagan a pasamak ket nangibati kenni Karlomagno ti awan suppiatna nga agturay ti Pranko a Pagarian. Babaen ti panagparparukmana ti milisia, pinadakkelna ti pagarian iti maysa nga imperio a nangitipon kadagiti kaaduan iti Akinlaud ken Tengnga nga Europa.
Ni Karlomagno ket nagtultuloy kadagiti annuroten ti amana para iti kinapapa ken isu ti nagbalin a nagsalsalaknib daytoy, nga isu ket nagikikkat iti kabilegan dagiti Lombardo idiay Italia, ken nagidaulo ti panagraut iti Muslim nga Espania. Isu ket simmuppiat a nagkampania pay kadagiti tattao ti dayat, a nagpilit a Nangikristiano kaniada (a naipangpangruna dagiti Sahon), a dimtengan daytoy ti panagituray kaniada kalpasan ti napaut a gubat. Ni Karlomagno ket nakaabot ti kabileganna idi 800 nga isu idi ket nabalangatan a kas ti "Emperador" babaen ni Papa Leon III idi Aldaw ti Paskua.
Isu ket tinawtawagan a ti "Ama ti Europa" (pater Europae),[1] ti imperio ni Karlomagno ket immuna a nangikaykaysa ti kaaduan ti Akinlaud nga Europa manipud idi panawen ti Imperio a Romano. Ti turayna ket nagparang-ay iti Karolingio a Renasimiento, ti panagungar manen dagiti arte, relihion, ken kultura babaen ti panagusar ti Katoliko a Simbaan. Babaen dagiti gangganaet a panagrukmana ken dagiti akin-uneg a repormana, ni Karlomagno ket nangawawis ti pannakaporma ti sapasap a kinasiasino ti Europa.[2][3] Dagiti Pranses ken Aleman a monarkia ket naipanunotanda dagiti bukodda a monarkia a kas dagiti kaputotan ti imperio ni Karlomagno.
Ni Karlomagno ket pimmusay idi 814 kalpasan a nagturay a kas Emperador ti ganagani a limapulo a tawtawen. Isu ket naipunpon idiay imperio a kapitoliona nga Aachen. Ti anakna a lalaki a ni Luis ti Relihioso ket simmaruno kanian a kas ti Emperador.
- ^ Papst Johannes Paul II (2004). "Ansprache von seiner Heiligkeit Papst Johannes Paul II" (iti Aleman). Internationaler Karlspreis zu Aachen. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-01-17. Naala idi 2012-08-30.
- ^ Riché 1993, Preface xviii. "Iti kinabukbukodan, isu ket nagayayat ti pannakaikeddeng, ken babaen ti kaatiddog ti ti panagturayna, babaen kadagiti pinarukmana, lehislasion ken nailegaduan a katakderan, natulok a nagmarka ti pakasaritaan ti Akinlaud nga Europa."
- ^ "Ti Naipakasaritaan a Karlomagno".