Back Aardverwarming Afrikaans Globale Erwärmung ALS የዓለም መሞቅ Amharic Escalfamiento global AN Woruldlicu wearmung ANG विश्वव्यापी तापमान म॑ वृद्धि ANP الاحتباس الحراري Arabic تبدال د لمناخ ARY دفا كوكبى ARZ গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি Assamese

Panagpudot ti lubong

Ti sangalubongan a natimbengan a temperatura ti daga-taaw manipud idi 1880–2020, a mainaig ti 1951–1980 a katimbengan. Ti nangisit a linia ket ti tinawena katimbengan ken ti nalabbaga a linia ket isu ti 5 a tawen nga agtartaray a katimbengan. Dagiti berde a baras ket agiparparang kadagiti di-nalawag a karkulo. Nagtaudan: NASA GISS
Ti mapa ket agiparparang ti 10-a tawen a katimbengan (2000–2009) iti sangalubongan a natimbengan a temperatura nga anomalia a mainaig ti 1951–1980 a katimbengan. Ti kadakkelan a panagpangato ti temperetura ket idiay Artiko ken Antartiko a Peninsula. Nagtaudan: NASA nga Oserbatorio ti Daga[1]
Posil a sungrod a mainaig ti panagruar ti CO2 a maipada kadagiti lima a maar-aramid nga IPCC a panagruar. Dagiti naidennet ket minaig kadagiti sangalubongan a panagsardeng. Datos manipud iti IPCC SRES a mararamid; Datos a pagsaknapan ti papel a mairaman ti "CO2 a Panagsengngaw manipud iti Panaguram ti Sungrod 2010 – Dagiti nailasin" ti Ahensia ti Sangalubongan nga Enerhia; ken Nayon a IEA a datos. Nagtaudan ti ladawan: Eskeptiko a Siensia

Ti Panagpudot ti lubong (Ingles: Global warming) ket daytoy ti panagpangato ti katimbengan a temperatura ti tangatang iti Daga ken dagiti taaw manipud idi gibus iti maika-19 a siglo ken dagiti naipadto a panagtultuloy. Manipud idi rugi ti maika-20 a siglo, ti katimbengan a temperatura ti rabaw ti Daga ket nagpangato babaen ti agarup a 0.8 °C (1.4 °F), nga addaan iti agarup a dua a pagkatlo kadagiti panagpangato ket rimsua manipud idi 1980.[2] Ti panagpudot iti klima a sistema ket awan dudua, ken dagiti sientista ket ad-adu ngem 90% a sigurado a kaaduan kadagitoy ket naaramid babaen ti immadu a konsentrasion iti inbernadero nga alingasaw a napataud babaen kadagiti aramid ti nagtagitaon a kas dagiti panagpaawan ti kabakiran ken ti panagpuor kadagiti posil a sungrod.[3][4][5][6] Dagiti a nasukimat ket mabigbigan babaen ti nailian a siensia dagiti akademia kadagiti amin a kangrunaan a naparang-ay a pagpagilian.[7][A]

Dagiti maipadpadto a modelo ti klima ket naipabuklan idi 2007 a Reporta ti Maikapat a Panagipateg (AR4) babaen ti Intergobernmental a Sangkabenneg iti Panagbalbaliw ti Klima (IPCC). Nangibagbagada nga iti las-ud ti maika-21 a siglo ti rabaw a temperatura ti lubong ket mabalin nga umad-adu a ngumato iti 1.1 iti 2.9 °C (2.0 iti 5.2 °F) para iti kababaanda a Naipangpangruna a Reporta dagiti Senario ti Sengngaw ken 2.4 iti 6.4 °C (4.3 iti 11.5 °F) para iti kangatoda.[8] Dagitoy a sakup kadagitoy a karkulo ket nagtaud manipud iti panagusar kadagiti modelo nga adda dagiti aggigiddiat a sensitibidad ti konsetrasion ti alingasaw iti inbernadero.[9][10]

Dagiti masakbayan a ballag ken mainaig a panagbalbalaiw ket maigiddiat manipud kadagiti rehion ti lawlaw ti lubong.[11] Dagiti pagtonoyan iti panagpangato ti temperatura ti lubong ket mangiraman ti maysa a panagpangato kadagiti lessaad ti baybay ken ti panagbalbaliw ti kaadu ken tabas iti tudo, ken dagiti pay mabalin a panagpadakkel dagiti subtropikal a desierto.[12] Ti panagpudot ket manamnama a napigpigsa idiay Artiko ken mainaigto iti agtultuloy a panagsanud dagiti glasier, permafrost ken yelo ti baybay. Dagiti mabalin pay a pagtonoyan iti panagpudot ket mairaman ti kankanayon nga irurumsua dagiti pasamak ti nakaro a tiempo a mairaman dagiti allon ti pudot, igaaw ken napigsa a tudo, panag-asido ti taaw ken pannakapukaw dagiti sebbangan gapu kadagiti agbalbaliw a rehimen ti temperatura. Dagiti pagtonoyan a nakaro para iti tattao ket mairaman ti seguridad ti taraon manipud kadagiti panagbabassit kadagiti maapit ken ti pannkapukaw kadagiti pagnaedan manipud iti inundasion.[13]

Dagiti maisingsingasing a panagsungbat nga annuroten iti panagpudot ti lubong ket mairaman ti panagpalag-an babaen ti panagpabassit kadagiti sengngaw, panagampon kadagiti pagtonoyanna, ken dagiti mabalin a masakbayan a heoinhenieria. Kaaduan ti pagpagilian ket partido ti Pagibatayan a Taripnong ti Panagbalbaliw ti Klima ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNFCCC),[14] a ti dumtengan ti gandatda ket ti panagpawil kadagiti makadangran nga antropoheniko a (a kas ti, pinataud ti tao) a panagbalbaliw ti klima.[15] Dagiti Partido ti UNFCCC ket nangamponda kadagti sakup ti annuroten a naidaremdem a mangpabassit kadagiti alingasaw a sengngaw ti inarbedero[16]:10[17][18][19]:9 ken ti panagtulong ti panagampon ti panagpudot ti lubong.[16]:13[19]:10[20][21] Dagiti Partido ti UNFCCC ket nangitunosda nasken dagiti panagpabassit kadagiti sengngaw,[22] ken dagiti masakbayan a panagpudot ti lubong ket mapatinggaan ti baba ti 2.0 °C (3.6 °F) a mainaig ti pre-industrial nga agpang.[22][B] Dagiti reporta naipablaak idi 2011 babaen ti Enbironmento a Programa ti Nagkaykaysa a Pagpagilian[23] ken ti Ahensia ti Internasional nga Enerhia[24] ket mangisingsingasing a dagiti ganetget manipud iti naspsapa ngem maika-21 a siglo a panagpabassit kadagiti sengngaw ket saan a makaanay ti UNFCCC a puntaan ti 2 °C.

  1. ^ Ti 2009 a Gibisan ti Kapudotan a Dekada a Nairehistro. NASA Imahen ti Obserbatorio ti Daga iti Dayta nga Aldaw, 22 Enero 2010.
  2. ^ Dagiti Pagpilian ti Klima ti Amerika. Washington, D.C.: Ti Nailian nga Akademia a Pagmalditan. 2011. p. 15. ISBN 978-0-309-14585-5. Ti katimbengan a temperatura iti rabaew ti Daga ket ngimmato babaen ti agarup a 1.4 °F (0.8 °C) kadagiti napalabas a 100 a tawen, nga addaan iti agarup a 1.0 °F (0.6 °C) iti daytoy a panagpudot a rimsua kadagiti napalabas a tallo a dekada
  3. ^ "Ti panagpudo iti klima a sistema ket awan dudua, ket makitkita tattan manipud kadagiti panagpalpaliiw kadagiti panagpangato iti sangalubongan a katimbengan a temperatura ti angin ken taaw, ti agnanayon a panakatunaw iti niebe ken yelo ken panagpangato ti sangalubongan a katimbengan ti pantar ti baybay." IPCC, Sintesia a Reporta Naiyarkibo 2018-11-02 iti Wayback Machine, Paset 1.1: Panagpalpaliiw ti panagbalbaliw ti klima Naiyarkibo 2018-08-04 iti Wayback Machine, iti IPCC AR4 SYR 2007.
  4. ^ "Dagiti tallo nga inusar ket inusar a panagipalpalawag kdagiti di-nalawag nga addaan iti tunggal maysa a naisangayan a porma ti pagsasao. * * * A dagiti di-nalawag iti maysa a nisangayan a nagbanagan ket naipategan ti panagusar ti eksperto a panangipato ken estadistikal a panagusig kadagiti bagbagi ti ebidensia (a kas dagiti panagpalpaliiw wenno nagbanagan ti modelo), dagiti sumaganad a pumadpada a panakasakup ket usaren a panagiyebkas ti naipategan a probabilidad a rumsua: awan dudua >99%; nangato ti panakaagpayso >95%; agpayso >90%......" IPCC, Sintesis a Reporta Naiyarkibo 2018-11-02 iti Wayback Machine, Panagtaripatu ti Di-nalawag Naiyarkibo 2013-03-09 iti Wayback Machine, iti IPCC AR4 SYR 2007.
  5. ^ IPCC, Sintesis a Reporta Naiyarkibo 2018-11-02 iti Wayback Machine, Section 2.4: Panakagupit ti panagbaliw ti klima Naiyarkibo 2018-11-03 iti Wayback Machine, iti IPCC AR4 SYR 2007.
  6. ^ Dagiti Pagpilian ti Klima ti Amerika: Gunglo ti Panagparang-ay ti Siensia iti Panagbaliw ti Klima; Konsilo ti Nailian a Pangsukisok (2010). Panagparang-ay ti Siensia ti Panagbaliw ti Klima. Washington, D.C.: Ti Nailian nga Akademia a Pagmalditan. ISBN 0-309-14588-0. (p1) … adda napigsa, kredible a bagi ti ebidensia, a naibatay kadagit adu a linia ti panagsukisok, nga agdokdukumento a ti klima ket agbalbaliw ken dagitoy a panagbalbaliw ket kaaduan a gapuanan kadagiti inararamid ti nagtagitaoan. Nupay adu pay dagiti maadal, ti bugas ti the core penomeno, sientipiko a panagsalsaludsod, ken dagiti hipotesis ket natalipupos a naimatangan ken natibker a natakderan iti rupa ti nakaro a sientipiko a suppiat ken ti naannad a panagadal kadagiti sabsabali a panagipalpalawagan. * * * (p21-22) Adda dagiti daduma a sientipiko a naipatingga wenno teoria ket natalipupos a naimatangan ken nasubokan, ken nasuportaran babaen kadagiti adu a nawaya a panagpalpaliiw ken nagbanagana, a ti kababalin a dagiti sumaganad ket mabirukan a dagitoy ket saan a pudno ket mapaawanen a bassit. Iti kaytoy a naipatingga ken dagiti teoria ket naipategandan a kas maysa a naikeddeng a kinapudno. Daytoy ket kasla ti kaso para iti naipatingga a ti sistema ti Daga ket pumudpudot ken ti kaaduan iti daytoy a pangpudpudot ket gapu kadagiti inararamid ti nagtagitaoan.
  7. ^ "Kumaduaan nga insarita dagiti Akademia ti Siensia" (PDF). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2013-09-09. Naala idi 9 Agosto 2010.
  8. ^ Meehl et al., Chap. 10: Dagiti Maipadpadto a Klima ti Sangalubongan Naiyarkibo 2016-04-15 iti Wayback Machine, Sec. 10.ES: Katimbengan a Temperatura Naiyarkibo 2011-11-16 iti Wayback Machine, iti IPCC AR4 WG1 2007.
  9. ^ Schneider Von Deimling, Thomas; Held; Ganopolski; Rahmstorf (2006). "Nakarkulo a sensitibidad ti klima manipud naigrupo a simulasion ti glasial a klima". Dagiti Dinamiko ti Klima. CiteSeerX: 10.1.1.172.3264.
  10. ^ Meehl et al., Chap. 10: Dagiti Maipadpadto a Klima ti Sangalubongan Naiyarkibo 2016-04-15 iti Wayback Machine, Paset 10.5: Panangibilang ti Sakup ti Panagbalbaliw ti Klima, iti IPCC AR4 WG1 2007.
  11. ^ Solomon et al., Teknikal a pakabuklan, Paset TS.5.3: Dagiti Maipadpadto a Rehional a Gatad, iti IPCC AR4 WG1 2007.
  12. ^ Lu, Jian; Vechhi, Gabriel A.; Reichler, Thomas (2007). "Panagpadakkel ti Hadley a selula babaen ti panagpudot ti lubong" (PDF). Sursurat ti Heopisikal a Panagsukisok. 34 (6): L06805. Bibcode:2007GeoRL..3406805L. doi:10.1029/2006GL028443. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2008-12-17. Naala idi 2013-02-11.
  13. ^ US NRC 2012[nasken ti napno a dakamat]
  14. ^ Pagibatayan a Taripnong ti Panagbalbaliw ti Klima ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNFCCC) (2011), Kasasaad ti Panagpasingked ti Taripnong, Sekretariat ti UNFCCC: Bonn, Alemania: UNFCCC. Kaaduan ti pagpagilian iti lubong ket partido ti Pagibatayan a Taripnong ti Panagbalbaliw ti Klima ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNFCCC), a nangampon ti puntaan a 2 °C . Manipud idi 25 Nobiembre 2011, dagitoy ket partido ti 195 (194 nga es-estado ken 1 a rhional nga ekonomiko a gunglo ti panagtitipon (ti Kappon ti Europa)) iti UNFCCC.
  15. ^ "Artikulo 2". Pagibatayan a Taripnong ti Panagbalbaliw ti Klima ti Nagkaykaysa a Pagpagilian. Ti dumtengan a gandat iti daytoy a Taripnong ken dagiti amiaman a mainaig a legado nga instrumento a maampon ken magun-od dagiti Konperensia dagiti Partido, segun kadagiti nangruna a probision ti Taripnong, ti panagtalinaay ti kaadu dagiti inarbedero nga alingasaw iti tangatang iti maysa nga agpang a mangpawil ti makadangran nga antropoheniko a panagbiang ti sistema ti klima. Dagiti kastoy nga agpang ket mabain a magun-od iti kaunegan ti batayan ti panawen a makaanay a mangpalubos ti ekosistema a mangampon ti masna a panagbalbaliw ti klima, tapno maisegurado ti panagpataud ti taraon ket saan a madangran ken tapno mapakabaelen ti pannakaipan ti ekonomiko a panagrang-ay iti matalinaay a pamay-an., naala manipud iti nakabangonan ti sangalubongan a tulagan a naikeddeng idi 21 Marso 1994.
  16. ^ a b Pagibatayan a Taripnong ti Panagbalbaliw ti Klima ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNFCCC) (2005), Maikanem nga Urnong ken sintesis ti immuna a nailian a panakinsinnarita manipud kadagiti Partido a saan a nairaman iti Nairaman I iti Taripnong. Palagip babaen ti sekretariat. Ehekutibo a pakabuklan. (PDF), Ginebra (Suisa): Opisina ti Nagkaykaysa a Pagpagilian idiay Ginebra
  17. ^ Gupta, S. et al. 13.2 Panagbalbaliw ti klima ken dagiti dadduma pay a mainaig nga annuroten Naiyarkibo 2013-03-09 iti Wayback Machine, in IPCC AR4 WG3 2007.
  18. ^ "Ch 4: Panagbalbaliw ti klima ken pakasakbayan ti enerhia", {{citation}}: Awan wenno awan linaon ti |title= (tulong), in IEA 2009, pp. 173–184 (pp.175-186 of PDF)
  19. ^ a b Pagibatayan a Taripnong ti Panagbalbaliw ti Klima ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNFCCC) (2011), Urnong ken sintesis ti maikalima a nailian a panakisinnaritaan. Ehekutibo a pakabuklan. Palagip babaen ti sekretariat. (PDF), Ginebra (Suisa): Opisina ti Nagkaykaysa a Pagpagilian idiay Ginebra
  20. ^ Adger, et al., Kapitulo 17: Pagtonoyan ti panagampon dagiti panagsanay, dagiti pagpilian, dagiti lapped ken kapasidad, Naiyarkibo 2018-11-03 iti Wayback Machine Ehekutino apakabuklan Naiyarkibo 2013-03-10 iti Wayback Machine, iti IPCC AR4 WG2 2007.
  21. ^ 6. Panagala kadagiti masapul a pundo para iti panangipabassit ken panag-ampon (PDF), iti Bangko ti Lubong (2010), 2010 a Reporta ti Panagrang-ay ti Lubong: Panagrang-ay ken Panagbalbaliw ti Klima, Washington DC, Estados Unidos: Ti Internasional a Banko para iti Panagibangon manen ken Panagrang-ayt / Ti Banko ti Lubong, pp. 262–263, naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-03-05, naala idi 2013-02-11
  22. ^ a b Pagibatayan a Taripnong ti Panagbalbaliw ti Klima ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNFCCC) (2011), Taripnong dagiti Partido – Maika-16 a taripnong: Keddeng 1/CP.16: Dagiti Tulagan ti Cancun: Dagiti Nagbalinan dagiti obra ti Ad Hoc a Grupo ti Agob-obra iti Nabayag a Termino a Tignay ti Pagtitinnulongan babaen ti Taripnong (Ingles): Parapo 4 (PDF), Sekretariat ti UNFCCC: Bonn, Alemania: UNFCCC, p. 3 "(…) nasken dagiti adu a panagpabassit ti alingasaw a sengngaw ti inbernadero segun ti siensia, ken kas tinaidokumento iti Maikapat a Panagtonoy a Reporta ti Intergobernmental nga Entrapanio ti Panagbalbaliw ti Klima, nga adda ti panirigan ti panagpabassit ti alingasaw a sengngaw ti inbernadero tapno matengngel ti panagpangato ti natimbeng a temperatura ti lubong iti baba ti 2 °C a nangatngatao ngem dagiti preindustrial nga agpang"
  23. ^ Enbironmento a Programa ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNEP) (Nobiembre 2011), "Ehekutibo a Pakabuklan", Panagisilpo ti Baetan ti Sengngaw: Ti Sintesis a Reporta ti UNEP (PDF), Nairobi, Kenya: UNEP, p. 8, ISBN 978-92-807-3229-0, naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2011-11-26, naala idi 2013-02-11 UNEP Stock Number: DEW/1470/NA
  24. ^ Ahensia ti Internasional nga Enerhia (IEA) (2011), "Ehekutibo a Pakabuklan (Ingles)", 2011 a Sangalubongan a Pakasakbayan ti Enerhia (PDF), Paris, Pransia: IEA, p. 2, naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2013-10-19, naala idi 2013-02-11
From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Tubidy