Periodiko a lamisaan dagiti elemento

Ti periodiko a lamisaan dagiti elemento ket listaan dagiti ammo nga atomo. Iti lamisaan (pakaammo) dagiti elemento ket maurnosda a maikabil babaen dagiti Atomiko a numero a mangrugi iti kababaan a numero. Ti atomiko a numero ti maysa nga elemento ket kapadana ti bilang dagiti elektron wenno dagiti proton iti dayta a maitudtudo nga atomo.

Iti lamisaan ti periodiko dagiti elemento ket naur-urnosda kadagiti punto ken grupo.

Ti maysa nga aray dagiti elemento iti labes ti lamisaan ket makunkuna a maus a punto. Ti tunggal maysa a punto ket addaan dagiti numero:manipud iti 1 aginggana ti 7. Ti umuna a punto ket addaan laeng iti 2 nga elemento dagitoy ket ti hidróheno ken helio. Ti maika-2 a punto ken maika-3 a punto ket addaan dagitoy a dua kadagiti 8 nga elemento. Dagiti dadduma ken sumaganad a punto ket atatiddog da.

Ti maysa a tukol dagiti elemento a pababa ti lamisaan ket makunkuna a grupo. Adaan dagiti 18 a grupo iti pagalagadan a periodiko a lamisaan. Ti tunggal maysa a grupo ket addaan iti maysa a numero manipud iti 1 aginggana ti 18. Dagiti elemento iti maysa a grupo ket addaanda kadagiti elektron nga agpapada a naurnos, a daytoy ket mangited kaniada ti agpapada a kimiko a tagikua. Kas pagarigan, ti grupo nga 18 ket naamamuan a kas ti natakneng nga alingasaw gapu ta dagitoy ket alingasaw da amin ken saanda a mabalin a mairaman kadagiti sabsabali nga atomo.

Ti periodiko a lamisaan ken mabalin nga usaren dagiti kimiko tapno mapaliiwanda dagiti pagtulada, ken dagiti mainaig a nagbaetan dagiti elemento. Kas pagarigan, dagiti elemento iti baba ken ti adayo a kanigid iti lamisaan ket kaaduan kadagitoy ket metaliko, ken dagiti elemento iti ngato a kanawan ket isuda ti kabassitan a metaliko.

Adda tallo a sistema dagiti grupo a numero; ti maysa ket agus-usar ti Arabiko a numero ken dagiti sabali a dua ket agus-usarda Romano a numero. Ti Romano a numero a nagnagan ket isu dagitoy ti immuna nga inus-usar ken dagitoy to tinawtawid a nagnagan; ti Arabiko a nagnagan ket isu dagitoy ti kabarbaro a nagnagan a nga ususaren ken inampon ti Internasional a Kappon iti Puro ken Naidangep a Kimika (Ingles: International Union of Pure and Applied Chemistry ((IUPAC)). Ti IUPAC a nagnagan ket kinabuksilan a panagsukat ti dan a Romano a numero a sistema gapu ta dagitoy ket agus-usar da ti agpapada a nagnagan nga agipalpalawag ti sabsabali a banbanag a dagitoy ket kadawyanda a makaallilaw.

Ti periodoko a lamisaan ket pinarnuay ken inurnos babaen ti Ruso a kimiko a ni Dmitri Mendeleev idi 1869.