Aziya

Bul maqalada derekler <ref></ref> teglerine alınbaǵan, yamasa ulıwma kórsetilmegen. Márhámat, qaǵıydalar hám qollanbalarǵa sáykes túrde maqalanı wikilestiriń.

Aziya — Jerdiń arqa yarım sharında jaylasqan hám eń úlken dep esaplanatuǵın kontinent. Ol batısta Evropa menen shegaralasqan. Aziya hám Evropa birgelikte Evraziya materigin quraydı.

Aziya Jer Orta teńizi, Qara teńiz, Arqa Muz okeanı, Tınısh okeanı hám Hind okeanı menen qorshalǵan. Ol Evropadan Kavkaz hám Ural tawları arqalı ajıraladı.

Ertede adamzat civilizaciyasınıń bir bólegi Aziyada, máselen Shumer, Qıtay hám Hindistanda baslanǵan. Sonıń menen birge, Qıtay hám Hindistan dúnyadaǵı xalqınıń sanı boyınsha eń úlken mámleketler esaplanadı.

Uzın, tiykarınan qurg'aq jer batısta Evropa menen Azianı ajıratıp turadı. Bul shegara Arqa-Qubla ta'repke Rossiyada Ural tawlarına shekem, Ural daryası boylap Kaspiy ten'izine ha'm Kavkaz tawları arqalı Qara ten'izge shekem dawam etedi. Rossiyanın' to'rtten u'sh bo'limi Aziada, al qalg'an bo'limi Evropada jaylasqan. Azia basqa to'rt mámleketlerinin'de kishkene bo'limleri Evropada jaylasqan.

Azia en' u'lken materik. Ol du'nya maydanının' onnan u'sh bo'limin quraydı, onın' xalqı du'nya xalqının' besten u'sh bo'legin qurap, basqa qa'legen materik xalqınan ko'p. Arqada muzlı Arktikadan baslap qublada ıssı ekvator jerlerine jayılg'an Azia materigi u'lken, bos sho'listanlıqlardı, sonın' menen birge du'nyanın' en' biyik tawlarıin ha'm en' uzın da'ryaların o'z ishine aladı.