Executieve mach

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De executieve mach of oetveurende mach (vaan 't Franse pouvoir exécutif) riffereert nao de mach vaan de polletieke persoene en institute in moderne rechsstaote (veural democratieë) die ziech exclusief bezeg hawwe mèt 't touwpasse vaan aongenomme wètte en mèt 't verzekere tot börgers de aongenomme wètte naoleve. Allewijl riffereert de executieve mach daorum bekans altied nao de regiering.

't Begrip vaan de executieve mach stamp aof oet 't idee vaan 'n sjeiing vaan machte, ouch wel de Trias Politica geneump. Dit inmiddels centraol begrip binne de politicologie woort geïntroduceerd door Montesquieu (1689 – 1755). Heer stèlde tot de executieve of oetveurende mach 'n dreihook zaw motte veure mèt de legislatieve of wètgevende ach en de judicieel of rechterleke mach. Volges Montesquieu moos de executieve mach ziech veural bezeg hawwe mèt vrei slete, krieg veure, zörge veur de peblieke orde en verdedege vaan 't land.

't Begrip vaan de executieve mach, zoe-ouch de res vaan de Trias Politica, is euvergenomme in de ganse Westerse Wereld. Wat sindsdeen centraol is blieve staon is tot de drei machte, zoe-ouch de executieve variant, neet mèt mekaar verboonde mage zien. Iemes dee, of get wat, de executieve mach oetveurd maag daoneve dus gein legislatieve of judicieel mach oet kinne oefene.

In zoewel Nederland, Belsj wie Duitsland mot de regiering (de executieve mach) de wètte oetveure die zien aongenomme door 't Parlemint en de Senaot, die mèt z'n twieë de legislatieve of wètgevende ach vörme. Daoneve - en minstes zoe belaangriek - motte die wètte, veurtot ze überhaup kinne weure oetgeveurd, zien getoets aon de al bestaonde (en daorum zwoerder wegende) wètte in 't land. Dees toetsing weurt oetgeoefend door rechbaanke en mèt naome 't gerechshof: same vörme die de judicieel of rechterleke mach.