Moor

Moor is en Gelänne, dat von ene Torfschicht bedeckt is, de tominnst 20 cm dick is, aver ok bit acht Meter dick wesen kann. Torf besteiht ut de Resten von Moos un annere Planten, de up jichensene Wies von de Luft afslaten woorn un darum nich verwesen kunnen, man sik langsaam in Köhl verwannelt hefft. De Torf kann up twee Oorten tostannen kamen, un darum gifft dat ok twee Oorten von Moore, Flachmoor un Hoochmoor.

Flachmoor kummt bi de Verlannung von flache Seen, Dobben un Schlatts up dör de Waterplanten, de von'n Rand her in dat Water rinwasst. Toeerst sünd dat bloots Swemmblattplanten, darna kaamt verschedene Seggen un Moos un letzenns ok Wicheln, Ellern un Fuulboom darto. Mit de Tiet starft de Planten af un sackt na unnen. Dat Grundwater verhinnert, dat de doden Plantenresten verweest.

Hoochmoor kummt besunners dar tostannen, wo't veel regent un de Unnergrund stännig natt is. Jedet Hoochmoor warrt upboot von Torfmoos. Dat is ene Moosaart, de veel Regenwater upsugen un fasthooln kann. De Moosplanten köönt jahrhunnertelang na baben wieterwassen, wenn se unnen al vertorft. In de Torfpulster, de faken en paar Meter dick sünd, siedelt sik ene Plantensellschup an, de mit wenig Nährstoffen utkummt un Boddensüürte goot verdrägen kann. De Torf is in de vergahnen Jahrhunnerten afgraven un to'n Füren bruukt woorn. Up de aftorften Mooren sünd Siedlungen anleggt woorn (Kiek na bi Moorkultiveern un Moorkolonien).