Agamemnon (mythologie)

Agamemnon Ἀγαμέμνων, Agamemnoon
Standbeeld Agamemnon, Neues Palais (Sanssouci) (Potsdam)
Mythische koning van Mycene
Periode	Trojaanse Oorlog / Griekse mythologie
Vader	Atreus
Moeder	Aerope
Dynastie	Achaeërs
Broers/zussen	Menelaos, Anaxibia
Partner	Klytaimnestra
Kinderen	Chrysothemis, Elektra, Iphigenia, Orestes
Bron: Ilias, Odyssee, Electra, Elektra, Orestie

Agamemnon, soms ook weergegeven als Agamemnoon, (Oudgrieks: Ἀγαμέμνων) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij is de zoon van Atreus, koning van Mycene, en Airope. Agamemnon had een broer, Menelaos, en een zus, Anaxibia.

Bij de Trojaanse Oorlog, die werd gevoerd voor Menelaos, was Agamemnon legeraanvoerder. Agamemnon was getrouwd met Klytaimnestra, de halfzus van Helena (Menelaos' vrouw, die in Troje bij Paris zat). Helena omschrijft haar zwager in boek drie van Homeros' Ilias als ‘machtige heerser, een goed koning en een krachtige lansvechter’. Agamemnon was niet alleen koning van Mycene, maar voerde ook het bevel over een groot deel van de Peloponnesos. Daarbij was hij koning over zee, omdat hij het grootste aandeel aan schepen had in de oorlog tegen de Trojanen. Niet voor niets was Agamemnon βασιλευτατος πάντων, ‘het meest konings van allen’.

Tot aan het moment dat Hektor Patroklos doodt is het hoofdthema van de Ilias de twist tussen Agamemnon en Achilles. Wanneer Agamemnon de slavin Briseïs, het eergeschenk aan Achilles, van Achilles afpakt, wordt deze woedend. Hij wil niet meer meevechten in de oorlog tegen Troje. Later in het boek probeert Agamemnon Achilles over te halen weer mee te vechten door hem immense cadeaus te beloven. Achilles wil hier echter niets van weten.

In 1876 vond de archeoloog Heinrich Schliemann, die later Troje zou ‘ontdekken’, een gouden masker dat koning Agamemnon zou voorstellen, het 'Masker van Agamemnon'. Later bleek dat het masker dateert uit een periode voor de tijd waarin Agamemnon geleefd zou hebben.

Agamemnon had aan de godin Artemis beloofd het mooiste dat hij ving bij de jacht te zullen offeren. Dat deed hij niet en daarom liet Artemis een ongunstige wind opsteken zodat de Grieken niet naar Troje konden vertrekken. Om toch een gunstige wind te krijgen, moest hij, onder druk van het leger, zijn dochter Iphigeneia offeren. Zijn vrouw, Klytaimnestra, was woedend. Volgens een ander verhaal is Agamemnon vlak voor het vertrek op jacht geweest. Een van de herten die hij doodde, bleek een van de heilige hindes van Artemis. Toen hij daarna ook nog beweerde beter te kunnen jagen dan Artemis, zorgde de godin voor een windstilte, zodat de Grieken niet naar Troje konden afvaren.

Tijdens de oorlog, waardoor Agamemnon jarenlang van huis was, begon Klytaimnestra een relatie met Aigisthos, zoon van Thyestes (dus Agamemnons neef). Toen Agamemnon als overwinnaar terugkwam van Troje, met onder andere de Trojaanse prinses Kassandra als oorlogsbuit, vermoordde Aigisthos hem in bad. Een ander verhaal suggereert dat Aigisthos Klytaimnestra overhaalt Agamemnon te vermoorden in datzelfde bad.

Agamemnon en Klytaimnestra hadden vier kinderen: Iphigeneia, Elektra, Chrysothemis en Orestes. Chrysothemis speelde geen belangrijke rol in de Griekse mythologie en wordt daarom vaak weggelaten. De andere drie kinderen droegen de Tantalosvloek (zie onder) verder mee in hun leven. Elektra en Orestes wreekten hun vader door hun moeder en haar minnaar te vermoorden.