Anus (anatomie)

Anus
Vorming van anus in de embryonale ontwikkeling van protostomen en deuterostomen
Gegevens
Systeem	Spijsverteringsstelsel
Embryologie	Proctodeum
Naslagwerken
TA	A05.7.05.013
Portaal    Biologie

In de anatomie is de anus, Latijn voor ring, ook wel aars, de uitmonding van de endeldarm en daarmee het uiteinde van het spijsverteringskanaal van een dier. De functie van de anus is de gecontroleerde uitdrijving van ontlasting: voedingsmateriaal die het dier niet kan verteren en waaruit voedingsstoffen zijn onttrokken, zoals cellulose, maar ook dode of overtollige darmbacteriën en andere endosymbionten, verlaten het lichaam via de anus.^[1] De anus wordt, behalve tijdens de ontlasting, door een sluitspier afgesloten.

Bij amfibieën, reptielen en vogels wordt de opening die dient voor de uitscheiding van afvalstoffen ook gebruikt voor genitale afscheidingen, zoals eieren. Deze opening wordt de cloaca genoemd. Primitieve zoogdieren met een cloaca worden cloacadieren genoemd. Placentadieren hebben volledig gescheiden openingen en kanalen voor ontlasting, urine en voortplanting.

De vorming van de anus en de mondopening is een cruciale stap in de embryonale ontwikkeling. De anus ontwikkelt zich bij twee grote groepen in het dierenrijk, de protostomen en deuterostomen, op verschillende manieren. Het wordt beschouwd als een van de belangrijke evolutionaire ontwikkelingen in het dierenrijk, samen met het bilaterale lichaamsplan, het coeloom en metamerisme.^[2]

Zetpillen worden in de anus ingebracht. Een klysma is een darmspoeling via de anus. Met een anaaltampon kan de functie van de sluitspier, het ophouden van de ontlasting, worden overgenomen wanneer deze niet meer goed functioneert.

1. ↑ (en) Chin, K., Erickson, G.M. et al. (1998). A king-sized theropod coprolite. Nature 393 (6686): 680. DOI: 10.1038/31461.
2. ↑ (en) Nielsen C, Brunet T, Arendt D (2018). Evolution of the bilaterian mouth and anus. Nature Ecology & Evolution volume 2: 1358–1376. DOI: 10.1038/s41559-018-0641-0.