Assimilatie (taalkunde)

Assimilatie is een fonologisch proces^[1] waarbij een klanksegment (in de regel een medeklinker) gedeeltelijk of volledig verbonden wordt met een naburige klank. Dit proces kan men zowel synchroon bekijken (direct, tijdens het spreken) als diachroon (als het definitieve resultaat van een historische ontwikkeling).^[2] Het tegengestelde proces van assimilatie wordt dissimilatie genoemd.

Concreet kan assimilatie gedefinieerd worden op basis van enkele distincties: lokale assimilatie tegenover harmonie; progressieve tegenover regressieve assimilatie; en totale assimilatie tegenover partiële assimilatie. Twee ietwat apartere (en meer omstreden) verschijnselen zijn wederkerige assimilatie en sandhi.

1. ↑ Er heerst momenteel geen consensus over de basiscategorie (fonetisch of fonologisch proces) waarin assimilatie dient ondergebracht te worden. Frawley (2003) plaatst het in de International Encyclopedia of Linguistics onder ‘fonologische processen’, maar verscheidene onderzoekers menen dat assimilatie, of op z’n minst enkele vormen van assimilatie, (ook) een articulatorische basis bezitten. Voor een van dergelijke studies en verdere verwijzingen, zie bijvoorbeeld: Celata, Chiara; Calamai, Silvia; Ricci, Irene; Bertini, Chiara. 2013. Nasal place assimilation between phonetics and phonology: An EPG study of Italian nasal-to-velar clusters. Journal of Phonetics, 41(2). 88-100. Tevens online beschikbaar via Elsevier ScienceDirect Complete: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0095447012000848. Gearchiveerd op 24 september 2015.
2. ↑ Bree, Cor Van. 1987. Historische Grammatica van het Nederlands. Dordrecht: Foris Publications. 180.