Een cantate (ook wel cantata genoemd, Italiaans voor zangstuk) is een muzikale compositie voor een of meer zangers, begeleid door instrumenten, meestal bestaande uit meerdere delen. Het belangrijkste verschil tussen de cantate en het oratorium is de omvang. Een cantate heeft meestal een tijdsduur van 20 à 40 minuten, terwijl een oratorium avondvullend is.
Een cantate geschreven voor en uitgevoerd door kinderen wordt een kindercantate genoemd. Dit subgenre was met name gangbaar in de jaren 1850-1950.