Cytokine

Cytokinen zijn een brede klasse van kleine eiwitten (5–30 kDa) die een belangrijke signaalfunctie vervullen in het immuunsysteem. Cytokinen hebben een sterk regulerend effect op diverse cellen van de afweer, maar ook op andere lichaamscellen. Cytokinen worden uitgescheiden aan het extracellulaire milieu, en voeren hun functie uit door aan receptoren te binden op het oppervlak van de doelcel.

Belangrijke groepen cytokinen zijn interleukinen, interferonen, tumornecrosefactor en chemokinen. Cytokinen worden aangemaakt en uitgescheiden door verschillende celtypen, waaronder lymfocyten, monocyten, macrofagen en granulocyten zoals mestcellen. Ook lichaamscellen die niet direct bij de afweer betrokken zijn, zoals endotheelcellen, fibroblasten en mesenchymcellen, zijn tot cytokineproductie in staat. Cytokinen reguleren bijna alle aspecten van het immuunsysteem, zowel in de verworven afweer als de aangeboren afweer. Ze doen dit voornamelijk door de groei, differentiatie en maturatie van immuuncellen af te stemmen.

Cytokinen spelen een belangrijke rol in diverse ziekteprocessen. Een overmatige afgifte van bepaalde ontstekingsbevorderende cytokinen kunnen leiden tot een afweerreactie die schadelijk is voor het eigen lichaam. Een ernstig voorbeeld hiervan is een cytokinestorm: een ziektefenomeen dat bijvoorbeeld kan optreden bij virale luchtweginfecties. De immuunreactie is dan zo hevig dat dit orgaanfalen tot gevolg kan hebben. Ook bij auto-immuunziekten, allergieën, bloedvergiftiging en kankerontwikkeling zijn cytokinen een essentiële speler in het ziekteverloop.