De rattenvanger van Hamelen is een sage of volksverhaal over een massale kinderverdwijning die op 26 juni 1284 in de Duitse stad Hamelen zou hebben plaatsgevonden. Het verhaal is vooral bekend geworden dankzij de door de gebroeders Grimm opgetekende versie. Zij publiceerden het in hun Deutsche Sagen.[1]
Hoewel geen enkele 13e-eeuwse bron deze gebeurtenis daadwerkelijk vermeldt, menen de meeste onderzoekers dat de verdwijning van de kinderen een historische basis heeft. De oudste bekende bron is een 15e-eeuwse nota in een handschrift van monnik Heinrich von Herford.[2] Het laatste wat men van hen vernam, is dat ze naar de Koppenberg liepen. Later voegden schrijvers elementen toe: in de zestiende eeuw werd het hoofdpersonage een rattenvanger, verschenen de ratten in het verhaal en deed het krenterige stadsbestuur zijn intrede.