In het Nederlandse landschap kunnen dorpse nederzettingen worden ingedeeld naar hun oorspronkelijke nederzettingstype:
| Type | Omschrijving | Voorbeelden |
|---|---|---|
| bedrijfsdorp | opgezet door een groot bedrijf voor de arbeiders van de fabriek | Agodorp, Budel-Dorplein, Heveadorp |
| dijkdorp | aan een dijk | Broek op Langedijk, Leiden |
| esdorp of brinkdorp | naast hoger gelegen akkercomplexen, die essen worden genoemd en rond een brink | Assen, Laren, Vledder |
| kerkdorp | rond een enkele kerk | Kerkdorp |
| kransakkerdorp | ontstaan uit een reeks boerderijen langs een es | Oosteinde |
| ontginningsdorp (vaak lintdorp) | opgezet als centrum voor de bewoners van een zojuist ontgonnen gebied | Sint Geertruid, Haastrecht |
| ringdorp of kerkringdorp | gecentreerd rond een centraal punt (meestal een kerk) | Renesse |
| terpdorp of wierdedorp | op een terp of wierde | Niehove, Bolsward |
| veenkolonie (vaak lintdorp) | een specifiek ontginningsdorp opgezet voor de verveners van een hoogveengebied | Eerste Exloërmond |
| voorstraatdorp | met brede hoofdstraat; voornamelijk in Zeeland en Zuid-Holland | Stavenisse/Oudedorp, Stad aan 't Haringvliet |
| wegdorp | langs een weg | Langezwaag, Assendelft |
| Overlappende categorieën | ||
| komdorp of kruisdorp | opgezet rond een kruising van wegen | Schoondijke of Oud-Lemiers |
| lintdorp of streekdorp | in hoofdmoot opgezet langs een lange ader, zoals een kanaal, weg of spoorweg | Groeneweg of De Punt |
Een grensdorp is een dorp dat zich bevindt in twee of meer geografische gebieden.