| Geeraerdt van Velsen | ||||
|---|---|---|---|---|
| Schrijver | P.C. Hooft | |||
| Taal | Nederlands | |||
| Eerste opvoeringsdatum | 1613 | |||
| Locatie eerste opvoering | Amsterdam | |||
| Soort | Treurspel | |||
| Aantal akten | 5 | |||
| ||||
Het toneelstuk Geeraerdt van Velsen is een tragedie in vijf bedrijven van P.C. Hooft uit 1613. Het stuk is de eerste publicatie die onder de naam van de auteur verscheen; eerder werk van Hooft verscheen anoniem of onder schuilnaam. Het drama speelt in 1296 in en om het huis te Muiden, duurt van de avond waarop graaf Floris V van Holland door een groep samenzweerders rond Gerard van Velsen werd gevangen tot de morgen daarop. De eenheden van plaats en tijd werden met dit stuk in de Nederlandse toneelkunst ingevoerd.[1] Bovendien was Hooft de eerste Nederlandse toneelschrijver die zijn stof uit zo'n ver verleden haalde.[2] Hella Haasse typeert het stuk als een 'tragedie van lichtzinnigheid en onverzoenlijkheid'.[3] Hoofts biograaf H.W. van Tricht roemt de met trompetgeschal gepaard gaande zonsopgang na Floris' zelfaanklacht als 'een van de prachtigste momenten van de litteraire Renaissance in Nederland'.[4]
Het sterk door de drama's van Seneca beïnvloede drama heeft de aristocratische erecode als voornaamste motief en het juiste regeringsbeleid in tijden van opstand als belangrijkste thema. Het allegorische verhaal wil een historische waarschuwing zijn over de gevaren van een opstand: daartoe worden de gebeurtenissen uit 1296 als exemplarisch voorgesteld voor de situatie tussen Spanje en de opstandige Nederlanden. Het drama beleefde veel herdrukken in de zeventiende eeuw. In de twintigste eeuw verschenen enkele geannoteerde edities. Literatuurhistoricus Gerard Knuvelder noemt het vierde bedrijf 'het best geslaagde deel van het stuk'.[5]