Genderbinair model

Het genderbinair model, binair geslachtsmodel of tweegeslachtsmodel, in het Engels vaak aangeduid als gender binary, is het indelen van sekse en gender in twee verschillende groepen: mannelijk en vrouwelijk. In het binaire geslachtsmodel worden de niet-binaire genders als genderqueer en het derde geslacht buiten beschouwing gelaten.

Ook bij deelaspecten van het geslacht wordt een onderscheid gemaakt tussen binair en non-binair. De geslachtschromosomen kunnen niet veranderd worden, maar een binaire transgender wil wel zoveel mogelijk van het andere geslacht worden; een non-binaire transgender wil in bepaalde opzichten en/of in beperkte mate van geslacht veranderen. Het bij de geboorte vastgestelde geslacht wordt wel aangeduid als het biologische geslacht. Hoewel deze vaststelling op basis van de uitwendige geslachtsorganen gebeurt, wordt het biologische geslacht nog wel eens gereduceerd tot het chromosomaal geslacht, al is dit bij de meeste mensen onbekend. De geslachtsdifferentiatie bij mensen kent zeer veel biologische variaties, op chromosaal, genetisch en hormonaal niveau.^{[1]:197[2]:62-64}

Volgens het binaire geslachtsmodel wordt geslacht bepaald door het verschil in type geslachtscellen dat ze produceren:^[3]in plaats van hoe iemand zichzelf identificeert (of iemand zich vrouw of man voelt). Het binaire geslachtsmodel hoeft niet gelijk te zijn aan de geslachtsrol als in: het idee dat een man alleen vermeend mannelijk gedrag hoort te vertonen en een heteroseksuele geaardheid behoort te hebben.^[bron?]

Ook in een binair geslachtsmodel is ruimte voor persoonlijke variatie. Edward Clint schrijft bijvoorbeeld op zijn blog: "People think of gender more like magnets. There are two poles, not one, or three or twenty, but your compass needle might be slightly more north-facing than someone else's."^[4]

Critici van het binaire geslachtsmodel zoals Riki Wilchins en Judith Lorber stellen dat dit model de bevolking verdeelt en polariseert en dat het model een incorrecte weergave van de werkelijkheid is.^[5][6] Zij stellen onder andere dat de aanname dat geslacht binair is, geen hypothese is waarvan de voorwaarden onderworpen kunnen worden aan proeven, maar een paradigma, dat vooraf gaat aan onderzoeken en theorieën, zonder zelf bewijsbaar te zijn.^[7]

1. ↑ Richardson, S.S. (2013): Sex Itself. The Search for Male and Female in the Human Genome, The University of Chicago Press
2. ↑ Joel, D. (2020): 'Beyond the binary: Rethinking sex and the brain' in Neuroscience & Biobehavioral Reviews, Volume 122, p. 165-175
3. ↑ Medisch woordenboek. Vior Webmedia (20 augustus 2013). ISBN 978-90-820880-3-8 "Geslacht. Onderscheid tussen twee typen individuen binnen een soort, die gezamenlijk door versmelting van twee geslachtscellen nakomelingen kunnen voortbrengen."
4. ↑ (en) The gender binary is not the problem - Incredulous. Skeptic Ink/IncEDulous (30 april 2015). Geraadpleegd op 5 oktober 2022.
5. ↑ (en) Riki Wilchins, Joan Nestle en Clair Howell (2002). GenderQueer: Voices from Beyond the Sexual Binary. Alyson Books, Los Angeles. ISBN 1555837301.
6. ↑ (en) Judith Lorber (december 1993). Believing is Seeing: Biology as Ideology. Gender & Society 7 (4). DOI:10.1177/08912439300700400.
7. ↑ The problem with the sex binary is that there has never been a hypothesis or a theory to test— it is an epistemological framework that runs behind, above, and beyond particular theories and research projects. Sanz, V. (2017): 'No Way Out of the Binary: a critical history of the scientific production of sex' in Signs, Volume 43, No. 1, p. 1-27