Een gezagvoerder is de hoogst verantwoordelijke aan boord van een zeeschip, verkeersvliegtuig, luchtschip, ruimtevaartuig of binnenschip. Alle andere bemanningsleden staan onder zijn of haar gezag. Om als gezagvoerder te mogen functioneren bezit deze persoon de nodige kennis, kunde en ervaring, alsmede diploma's, brevetten en andere bewijzen van bekwaamheid.
Gezagvoerder is een functie. Kapitein, captain en schipper zijn in beginsel een rang. Als de gezagvoerder op enig moment niet meer in staat blijkt te zijn om de functie te vervullen, dient het gezag aan boord te worden overgenomen door de (eerste)stuurman of co-piloot.
De Nederlandse wet kent de gezagvoerder allerlei bevoegdheden toe, waaronder: