Gouden Hoorn

De Gouden Hoorn (in het Turks: Haliç, in het Grieks: Χρυσοκερας) is een estuarium dat door de stad Istanboel loopt. De Gouden Hoorn scheidt de binnenstad in het zuidwesten van de wijk Galata in het noordoosten.

De binnenstad van Istanboel (het oude Constantinopel of Byzantium) wordt op die manier begrensd door de Gouden Hoorn in het noordoosten, de Bosporus in het oosten en de Zee van Marmara in het zuiden, en ligt daardoor strategisch op een schiereiland. De Gouden Hoorn vormde een natuurlijke haven waarvoor de eerste Griekse kolonisten de plek uitkozen om hun stad te stichten. Het hoofdkwartier van de vloot van het Byzantijnse Keizerrijk lag aan de Gouden Hoorn. Een grote ketting, gespannen over de Gouden Hoorn, moest vijandige schepen de toegang ontzeggen.

In de 10e eeuw wisten de Varjagen (Vikingen) de ketting te omzeilen door hun boten om Galata heen naar de Gouden Hoorn te dragen. In de daaropvolgende zeeslag werden de Varjagen echter verslagen door de Byzantijnen, die Grieks vuur gebruikten. Tijdens de Vierde Kruistocht (1204) wisten de Venetiërs de ketting met een stormram te breken. In 1453 kon de Osmaanse sultan Mehmet II Constantinopel pas innemen nadat hij zijn vloot, net als de Varjagen eerder, over houten balken achter Galata langs naar de Gouden Hoorn had laten slepen. Daarvoor had de sultan zijn vloot ernstig beschadigd door te proberen de ketting te doorbreken.

In 1502 ontwierp Leonardo da Vinci een 240 meter lange brug over de Gouden Hoorn voor sultan Bayezid II, maar het ontwerp werd nooit uitgevoerd. In 2001 werd een kleinere versie van het ontwerp bij Ås in Noorwegen gebouwd. Op 26 mei 2006 kondigde de Turkse regering aan dat het ontwerp van Da Vinci alsnog zou worden uitgevoerd.

De Gouden Hoorn bleef ook na de Val van Constantinopel in 1453 de haven van de stad, waar veel buitenlandse handelaren en etnische of religieuze minderheden (Venetiërs, Joden, Genuezen en de Griekse meerderheid – later minderheid – van de stad) zich vestigden. De Gouden Hoorn wordt inmiddels volledig door de stad ingesloten. In 1836 werd de Galatabrug over de Gouden Hoorn gebouwd, zodat Galata en Eminönü (het oude centrum) met elkaar verbonden werden. Verder landinwaarts zijn nog twee bruggen te vinden: de Atatürkbrug en de Haliçbrug waarover de autosnelwegring om Istanboel loopt. Tot de jaren tachtig werd de Gouden Hoorn gebruikt als stortplaats door zware industrie, maar sindsdien heeft strengere milieuwetgeving de waterkwaliteit doen verbeteren.

Zie de categorie Golden Horn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.