Hoofdgeld of capitatie (Frans: capitation) was een belasting die in meerdere landen werd geheven. Dit gebeurde voor het eerst, zij het tijdelijk, door de Europese vorsten om de Kruistochten te bekostigen.
In de Nederlanden was hoofdgeld oudtijds de benaming voor de personele belasting, plaatselijk geheven. De heffing bedroeg een vast bedrag per gezinslid van zestien jaar en ouder en voor elk personeelslid. In de Angelsaksische wereld is dit type belasting bekend als poll tax.