Hypatia

Voor het geslacht van vlinders van de familie spinneruilen (Erebidae), zie Hypatia (geslacht).

Hypatia
Portret van Hypatia uit 1889, Julius Kronberg
Persoonsgegevens
Naam	Ὑπατία
Geboren	Alexandrië, Egypte, ca. 350-370
Overleden	Alexandrië, Egypte, maart 415
Land	oude Griekenland
Beroep	wiskundige, astronoom en filosoof
Oriënterende gegevens
Domein	westerse filosofie
Tijdperk	antieke filosofie
Stroming	neoplatonisme
Belangrijkste ideeën	Vereniging met de Ene, God, vrouwenrechten, protofeminisme
Reactie op	Diophantus, Apollonius van Perga, Claudius Ptolemaeus
Beïnvloed door	Theon van Alexandrië, Plotinus, Porphyrius
Beïnvloedde	Synesius, Damascius
Levensbeschouwing	neoplatonisme
Belangrijkste werken
4/5e eeuw	commentaar op de Arithmetica van Diophantus (verloren)
4/5e eeuw	commentaar op de Konika van Apollonius van Perga (verloren)
4/5e eeuw	commentaar op de Almagest van Claudius Ptolemaeus (verloren)
Portaal    Filosofie Wiskunde

Hypatia (Oudgrieks: Ὑπατία, Alexandrië, ca. 350-370 - aldaar, maart 415) was een Griekse wiskundige, filosofe en astronome. Zij wordt wel de eerste vrouwelijke wiskundige genoemd. Ze leefde in Alexandrië, in Egypte, en doceerde wiskunde en neoplatonische filosofie.

Hypatia werd door de eeuwen heen op verschillende manieren gezien. Voor de klassieke oudheid stierf Hypatia als de kampioen van traditionele religie en filosofie, die het slachtoffer werd van een vijandig gezind, christelijk regime.^[1] Tijdens de Verlichting werd ze gezien als de laatste verdediger van de antieke wereld, toen de klassieke rationaliteit werd overheerst door bijgeloof. In de twintigste eeuw werd ze, bij het dagen van een nieuwe tijd, gezien als voorvechtster van de onafhankelijkheid van vrouwen, tegen een patriarchaat dat de sociale rol van vrouwen en hun carrièremogelijkheden beperkte.

Zij werd aan stukken gereten door een menigte christenen, waarschijnlijk Parabolani. Sommigen beweren dat de patriarch Cyrillus van Alexandrië daar de hand in had.

Cyrillus kwam in conflict met de Romeinse gouverneur Orestes, nadat Cyrillus jarenlang tegenstanders onder Alexandrijnse groeperingen probeerde uit te schakelen.^[2] Een poging om de gouverneur te intimideren met 'de taal van de straat' door een menigte monniken naar Alexandrië te sturen, was mislukt en bracht de stad op de rand van chaos. Hypatia was al bijna vijfendertig jaar de 'leidende denker' in Alexandrië. Met alleen de waarheid voor ogen en zonder eigenbelang, zonder 'formele autoriteit', waren filosofen het van oudsher gewoon zich alleen met het politieke leven van een stad in te laten, als dit het rechtvaardig regeren ten goede kwam. Met Hypatia aan zijn zij, leek gouverneur Orestes de redelijke partij in dit conflict. Cyrillus' christelijke getrouwen zagen in haar echter een heks, die met haar bezweringen voorkwam dat Orestes en Cyrillus tot een oplossing kwamen. Petrus, een lid van de Alexandrijnse kerk, leidde in maart 415 een menigte aanhangers van Cyrillus door de stad. Zij kwamen Hypatia op het spoor en vermoordden haar op brute wijze. De hele christelijke en niet-christelijke, klassieke wereld reageerde geschokt. Weinig mensen buiten de kring van Petrus en zijn volgelingen begrepen waarom de bende het op Hypatia had gemunt.

1. ↑ E.J. Watts (2017), Hypatia, p.4
2. ↑ E.J. Watts (2017), Hypatia, p.1-3