Ierse Onafhankelijkheidsoorlog

De Ierse onafhankelijkheidsoorlog is de naam die in Ierland wordt gegeven aan de strijd tussen de IRA en het Britse bestuur. De strijd begon na het bijeenroepen van de eerste Dáil door de leden van Sinn Féin die waren gekozen tijdens de verkiezingen in 1918. Zij weigerden zitting te nemen in het Britse parlement en kwamen samen in Dublin alwaar ze de republiek uitriepen. De strijd eindigde in december 1921 toen leidende Republikeinen een verdrag sloten met de Britse regering

In het begin van de 20e eeuw was er sprake van een radicalisering onder grote delen van de nationalisten in Ierland. Het streven naar autonomie, jarenlang het credo van de Ierse Parlementaire Partij, werd afgedaan als halfslachtige oplossing. Sinn Féin, oorspronkelijk voor een dubbel-monarchie naar Oostenrijks model, had zich ontwikkeld tot spreekbuis van het republicanisme, vooral onder invloed van de IRB.

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zagen de meest radicale elementen mogelijkheden tot het beginnen van een opstand. Toen die opstand kwam bleek die weliswaar militair een catastrofe, maar politiek een keerpunt.

Het anti-Britse sentiment werd nog versterkt in april 1918. De Britse regering kondigde toen aan dat de algemene dienstplicht ook zou gaan gelden in Ierland. Hoewel grote aantallen Ieren in het Britse leger meevochten was het land tot dan uitgezonderd van de dienstplicht. De oorlogssituatie in het voorjaar van 1918 was voor Londen reden daarvan terug te komen. In de Britse propaganda was steeds benadrukt dat de oorlog werd gevoerd in het belang van de democratie en ter bescherming van kleinere landen, als België. Het verzet tegen de algemene dienstplicht in Ierland werd vooral aangewakkerd door de stelling dat de Ieren wel mochten vechten voor de vrijheid van België, terwijl die vrijheid hun zelf ontzegd werd.

Sinn Féin was de meest uitgesproken anti-Britse partij. Het verzet tegen de dienstplicht, dat ook gesteund werd door de Ierse bisschoppen, werd daardoor vooral gezien als een verdienste van Sinn Féin.

In reactie op dat verzet koos de Britse regering voor de harde lijn. Er werd een nieuwe onderkoning benoemd, Lord French. Meerdere kopstukken van Sinn Féin werden gearresteerd. Dat die arrestaties aanstaande waren was bekend bij de partij. De meer politiek gerichte leiders, als Éamon de Valera lieten het op een arrestatie aankomen omdat ze daarvan politiek gewin verwachtten. Daartegenover stond een groep, rond Michael Collins, die voor een militaire richting kozen. Deze groep wist arrestatie te voorkomen en werd daardoor binnen Sinn Féin dominanter.