Jezidi's

Jezidi's (ook Ezidi's, Jezidi, Jezda, Jazidi, Yezidi of Yazidi genoemd,^[1] in het Koerdisch: Êzidîtî of Êzidî) zijn een Koerdisch sprekende endogame religieuze minderheidsgroep die inheems is in een geografische regio in West-Azië die delen van Irak, Syrië, Turkije en Iran omvat.^[2][3][4] De meerderheid van de Jezidi's die nog in het Midden-Oosten zijn, wonen in het noorden van Irak, voornamelijk in de gouvernementen Nineveh en Duhok.^[3] Hun religie, het jezidisme, is monotheïstisch van aard en geworteld in een pre-zoroastrisch geloof dat is afgeleid van Indo-Iraanse tradities.^{[5][6][7][8][9]} Gepubliceerde schattingen van de jezidi-bevolking lopen sterk uiteen, van 300.000 in de hele wereld tot 700.000 alleen al in Irak.

Het jezidisme ontstond in de 12de eeuw toen Sjeik Adi, die na zijn studie in Bagdad een eigen orde oprichtte genaamd Adawiyya, in middeleeuwse Arabische bronnen genoemd als Akrad 'Adawiyya (Adawiyya Koerden), zich vestigde in de Lalish-vallei en zijn doctrines en leringen introduceerde aan de lokale Koerden die destijds een oud Iraans geloof praktiseerde, dat vergelijkbaar, maar wel verschillend was van het zoroastrisme en van pre-zoroastrische oorsprong was. Na zijn dood in 1162 na Christus, vermengden zijn discipelen en opvolgers zijn doctrines en leringen met de lokale en oude Iraanse tradities. Hierdoor gebruikt de jezidi-traditie veel termen, afbeeldingen en symbolen van soefi- of islamitische oorsprong, terwijl de pre-islamitische mythologie, symboliek, rituelen, festivals en tradities nog steeds grotendeels bewaard zijn gebleven.^{[5][8][10][11][12][13]} Als gevolg van het toezeggen tot een andere religie, hebben jezidi's voortdurend te maken gehad met vervolgingen door de naburige moslims en zijn ze vaak beschuldigd van ketterij. Tijdens de genocide van 2014 werden door de Islamitische Staat (ISIS) meer dan 5.000 jezidi's gedood, gedwongen tot de islam bekeerd en werden duizenden jezidi-vrouwen en -meisjes gevangengenomen in seksuele slavernij, evenals de verplaatsing van meer dan 500.000 jezidi-vluchtelingen.^[14][15][16]

1. ↑ Spelling Jezidi/Yezidi, Taalunie, september 2014. Gearchiveerd op 26 november 2022.
2. ↑ Pirbari, Dimitri. Holy Lalish, 2008 (Ezidian temple Lalish in Iraqi Kurdistan).. Gearchiveerd op 3 april 2023.
3. ↑ ^{a b} Omarkhali, Khanna (2017). The Yezidi religious textual tradition, from oral to written : categories, transmission, scripturalisation, and canonisation of the Yezidi oral religious texts : with samples of oral and written religious texts and with audio and video samples on CD-ROM, Wiesbaden. ISBN 978-3-447-10856-0.
4. ↑ Fuccaro, Nelida (1999). The other Kurds : Yazidis in colonial Iraq. I.B. Tauris, London. ISBN 1-86064-170-9.
5. ↑ ^{a b} Omarkhali, Khanna, The status and role of the Yezidi legends and myths. To the question of comparative analysis of Yezidism, Yārisān (Ahl-e Haqq) and Zoroastrianism: a common substratum? (1 januari 2009). Gearchiveerd op 26 november 2022.
6. ↑ The Cambridge history of the Kurds, Cambridge, United Kingdom (2021). ISBN 978-1-108-62371-1.
7. ↑ Kreyenbroek, Philip G. (1995). Yezidism : its background, observances, and textual tradition. E. Mellen Press, Lewiston [NY]. ISBN 0-7734-9004-3.
8. ↑ ^{a b} Turgut, Luqman, Ancient Rites and Old Religions in Kurdistan. Gearchiveerd op 26 november 2022.
9. ↑ Kaczorowski, Karol, Yezidism and Proto-Indo-Iranian Religion. Gearchiveerd op 26 november 2022.
10. ↑ Açıkyıldız, Birgül. (2010). The Yezidis : the History of a Community, Culture and Religion., London. ISBN 978-0-85772-061-0.
11. ↑ (en) Foltz, Richard, The “Original” Kurdish Religion? Kurdish Nationalism and the False Conflation of the Yezidi and Zoroastrian Traditions 87–106 (1 juni 2017). Gearchiveerd op 18 december 2022.
12. ↑ Foltz, Richard C. (2013). Religions of Iran : from prehistory to the present, London, England. ISBN 978-1-78074-307-3.
13. ↑ Kreyenbroek, Philip G., YEZIDISM ITS BACKGROUND OBSERVANCES AND TEXTUAL TRADITION. Gearchiveerd op 26 november 2022.
14. ↑ (en) Suvari, Çakır Ceyhan (2018). Being Ezidi in the Middle East. Springer International Publishing, Cham, 195–212. ISBN 978-3-030-00284-8.
15. ↑ (en) Human Rights: UN experts express concern about severe restriction of civic space in Guatemala. OHCHR. Gearchiveerd op 19 januari 2023. Geraadpleegd op 26 november 2022.
16. ↑ (en) Allison, Christine, The Yazidis. Oxford Research Encyclopedia of Religion (25 januari 2017). Gearchiveerd op 26 november 2022. Geraadpleegd op 26 november 2022.