Julisch-Claudische dynastie

De Julisch-Claudische dynastie is de naam gegeven aan de dynastie van de eerste vijf Romeinse keizers (principes, meervoud van princeps): keizer Augustus (geboren als Gaius Octavius en later Gaius Julius Caesar (bijgenaamd Octavianus) geheten), Tiberius Julius Caesar Augustus (geboren als Tiberius Claudius Nero), Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus (bijgenaamd Caligula), Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus (kortweg Claudius genoemd) en Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (geboren als Lucius Domitius Ahenobarbus). Zij regeerden over het Romeinse Rijk van 27 v.Chr.^[1] tot 68 n.Chr, toen de laatste van de dynastie, Nero, zelfmoord pleegde. Deze vijf heersers waren door huwelijk en adoptie met de gens Julia en de gens Claudia verbonden. Gaius Julius Caesar wordt soms - onterecht - als haar stichter gezien, maar hij is dat niet: hij was geen keizer en had geen banden met de gens Claudia. Het is keizer Augustus die algemeen wordt beschouwd als haar stichter.

Het bewind van de Julisch-Claudisch keizers draagt enkele gelijkaardige trekken: allen kwamen ze aan de macht door indirecte of adoptieve relaties met Augustus. Elk breidde het gebied van het Romeinse Rijk uit en begonnen met grote bouwprojecten. De senatoren stoorden zich aan het merendeel van hen - een gevoelen dat ook blijkt uit de antieke auteurs. Zij werden geconfronteerd met samenzweringen om hen te doden en te vervangen en reageerden hierop door vermoedelijke en feitelijke uitdagers te doden of te verbannen. De laatste drie keizers werden ook effectief vermoord.^[2]

Tacitus schreef het volgende over de Julisch-Claudische keizers en hun geschiedenis:

Maar aan voor- en tegenspoed van het vroegere Romeinse volk is door beroemde schrijvers herinnerd; en voor het beschrijven van de tijd van Augustus ontbrak het niet aan gepaste genieën, totdat ze door voortwoekerende vleierij werden afgeschrikt. 3. Over Tiberius', Gaius' (Caligula), Claudius' en Nero's daden in hun bloeitijd uit vrees vervalst, is, nadat ze stierven, met recente haat geschreven. ...

— Tacitus, Annales I 1.2-3.

Hiermee geeft Tacitus de problematiek van de geschiedschrijving over principes aan: het is moeilijk om neutraal (objectief) te blijven als je schrijft over een familie die heel het Imperium Romanum beheerste.

1. ↑ Deze datum is omstreden.
2. ↑ Al is de dood van Claudius een twijfelgeval.