Jupiter (mythologie)

Jupiter
Iuppiter, Iupiter, Jupijn
Jupiter
Oorsprong	Romeinse mythologie
Gedaante	Oppergod
Associatie	hemel en het onweer
Griekse god	Zeus
Verwantschap
Ouders	Rhea en Saturnus
Siblings	Ceres, Vesta, Pluto, Neptunus en Juno
Partner	Juno
Nakomelingen	Vulcanus en Mars
J.A.D. Ingres: Jupiter en Thetis (1811)
Portaal    Religie

Jupiter (Latijn: Iuppiter of Iupiter^[1]; in dichterlijk Nederlands vroeger ook Jupijn^[2]), is een figuur uit de Romeinse mythologie. Hij is de oppergod en god van de hemel en het onweer. Hij is de zoon van Rhea en Saturnus, en de jongste broer van Ceres, Vesta^[3], Pluto, Neptunus en Juno. Jupiter trouwde met Juno, maar hij had talloze minnaressen, zowel lagere natuurgodinnen als menselijke vrouwen, bij wie hij vele halfgoden verwekte. Zijn Griekse tegenhanger is Zeus. Zo was bijvoorbeeld Achilles een nakomeling van Zeus en Thetis. Bij prinses Alkmene verwekte hij (Zeus) Herakles. Zijn Etruskische tegenhanger is Tinia.

Aan Saturnus was voorspeld dat een van zijn kinderen hem van de troon zou stoten, net als hij bij zijn vader Uranus had gedaan. Daarom verslond hij zijn eerste vijf nakomelingen, tot groot verdriet van Rhea, zijn vrouw. Ten slotte, na het baren van Jupiter, gaf zij Saturnus een steen te eten en bracht Jupiter naar de Mons Ida op Kreta om opgevoed te worden door nimfen.

Toen Jupiter volwassen was, gaf hij Saturnus een braakmiddel, waardoor de vijf kinderen uitgebraakt werden. Hij bevrijdde ook Saturnus' broers, de Cyclopen, die hem als dank bliksemschichten als wapen gaven.

1. ↑ Van Iuppiter (Indo-Europese wortel: *Dyēus ("lichtende hemel", "hemels licht") patēris; cf. Griekse vocatief Ζευ πάτερ), eigenlijk een vocatief, is er bij de Romeinen ook een nominatief overgebleven: namelijk Diespater of Dies pater. In de Rig Veda wordt hij aangeroepen als Dyaus Pitar (Hemel Vader).
2. ↑ Woordenboek der Nederlandsche Taal, lemma Jupijn
3. ↑ Sommige geleerden komen tot de constatering dat alleen Jupiter en Vesta een Griekse naamverwant hebben en dus beschouwd mogen worden als algemene Indo-Europese godheden.