Kibboets

Het Hebreeuwse woord kibboets (Hebreeuws: קיבוץ) betekent in het Nederlands kolonie van pioniers. Het was een collectieve landbouwnederzetting in Israël. De eerste kibboets, Degania Alef, werd in 1909/10 opgericht in Palestina door Oost-Europese Joden, tien jaar voor het begin van het Britse mandaat over Palestina.

De kibboets was de oogappel van het overwegend socialistische en voluntaire Joods-Palestijnse bestuur, vanwege de verregaande toepassing van socialistische principes. Dit vooral ook in vergelijking met de coöperatieve mosjav. De ideologische grondslag voor het kibboetsmodel is onder andere te herleiden tot de gedachten van de sociaal-anarchist Peter Kropotkin en diens concept van het 'industriële dorp', de kleine gemeenschap waarin industrie en landbouw samengingen. Als andere invloeden zijn Leo Tolstoj (terugkeer naar de natuur), Gustav Landauer (organische opbouw van de gemeenschap) en Martin Buber die de ideeën van Landauer combineerde met Joods nationalisme.^[1] Hevige discussies werden in de kibboetsbeweging gevoerd over bijvoorbeeld de voorbeeldfunctie van de Sovjet-Unie, dat ook het collectivisme bevorderde (in kolchozen en sovchozen).

Zowel mannen als vrouwen werden, zolang er niet sterk gemechaniseerd was, ingezet bij de zware fysieke arbeid in de landbouw. Van kleding (in extreme gevallen) tot woning was vrijwel alles gezamenlijk bezit. Kinderen woonden van zeer jongs af aan in leefgroepen in kinderhuizen. Alle maaltijden werden gezamenlijk genoten.

In de 21e eeuw is de mate van collectivisme in de meeste kibboetsen drastisch verminderd. Kinderhuizen bestaan niet meer en maaltijden worden ook thuis genuttigd. Sommige kibboetsen hebben de gezamenlijke eetzaal geheel opgeheven. Bij enkele kibboetsen is het coöperatief bedrijf ontbonden, meestal wegens het oplopen van schulden. Die nederzettingen zijn nu 'gewone' dorpen.

1. ↑ Mathias Lindenau (2007). Der neue Mensch in der neuen Gesellschaft: das Beispiel Kibbutz. Groniek 40(175):209–220. Groningen: Stichting Groniek.