Fase 1: Een rivier stroomt tussen twee dijken
Fase 2: Het water in de rivier is hoog. Een deel van een dijk is niet tegen het vele water bestand, waardoor het water door de dijk breekt. Op de plaats van de dijkdoorbraak komt het water met grote kracht naar beneden, waardoor er een diepe kuil ontstaat
Fase 3: Als het water in de rivier weer een normaal niveau bereikt heeft, blijft de diepe kuil vol water. Dit is de kolk. Deze wordt na verloop van tijd wel kleiner, maar zal niet of pas na zeer lange tijd weggaan. Omdat het wiel zo diep is, is het onmogelijk om de dijk op dezelfde plaats aan te leggen. Men kan de nieuwe dijk dan tussen de rivier en het wiel aanleggen (3a) of aan de andere zijde van het wiel (3b). In situatie a is sprake van een binnendijks wiel, in situatie b is sprake van een buitendijks wiel
Een kolk, wiel, waai, waal, weel of braak is een diepe kuil of poel, een klein type oppervlaktewater.