Microtonale muziek

Microtonale muziek is in de muziektheorie een verzamelnaam voor een aantal uiteenlopende muzieksoorten die gebaseerd zijn op toonstelsels die in afwijking van wat gebruikelijk is in de westerse muziek, gebruikmaken van kleinere toonschreden dan een halve toonafstand. Het normale westerse toonstelsel verdeelt het octaaf in 12 gelijke intervallen van een halve toonafstand. Op een pianoklavier zijn er daarom 12 toetsen per octaaf.

In de microtonale toonsystemen is dat anders. Om van een bepaalde toon te komen op een toon die een octaaf hoger ligt, moeten meer, en vaak veel meer, dan twaalf stappen doorlopen worden. Dat betekent, logischerwijze, dat de afstand van een toon tot de eerstvolgende hogere toon kleiner is dan in het gebruikelijke toonstelsel met 12 tonen per octaaf. Een dergelijke kleinere afstand noemt men een microtoon, of – wat eigenlijk een beter woord zou zijn – een microinterval.

Er zijn talrijke methoden om met microtonen muzikale toonsystemen te bouwen. Min of meer bekende systemen zijn het kwarttoonsysteem, waarin het octaaf in 24 kwarttonen verdeeld wordt, en het 31-toonssysteem met per octaaf 31 kleine stapjes, die diëzen worden genoemd). Er zijn echter nog talloze andere systemen, onder andere met 19, 43 en 53 tonen per octaaf. Voor de nu genoemde systemen geldt dat ze op een bepaalde manier nog een relatie hebben met het westerse, 12-tonige systeem en dat ze daarom in een aantal opzichten nog vrij vertrouwd in westerse oren klinken. Maar men kan ook andersom te werk gaan door een willekeurig microtonaal systeem te kiezen, de mogelijkheden daarvan wat betreft toonladders, intervallen, akkoorden, enzovoorts te onderzoeken en die te benutten in een muzikale compositie.