Minderheidsregering

Een minderheidsregering of minderheidskabinet is een regering die gevormd wordt door een of meer politieke partijen die gezamenlijk geen meerderheid in het parlement hebben die in het betreffende land nodig is om wetten aan te nemen. In Nederland moet volgens de Grondwet ten minste de helft plus één van het totaal aantal parlementsleden in zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer het eens zijn met een wetsvoorstel of begrotingshoofdstuk, om het uit te kunnen voeren. Daarom moet een minderheidsregering naast de stemmen van de eigen coalitiepartijen, ook vanuit andere partijen steun krijgen in het parlement.^[1]

In Nederland komen minderheidskabinetten sinds 1922 niet vaak voor maar in andere landen is het veel gebruikelijker. Grofweg een derde van alle West-Europese kabinetten hebben geen parlementaire meerderheid en regeren dankzij de steun van oppositie- en gedoogpartijen.^[2] Zo waren tussen 1970 en 2007 in Zweden, Noorwegen en Denemarken van de in totaal 46 regeringen er 39 minderheidskabinetten. Dat leidde tot een belangrijkere rol van het parlement omdat de regeringen gedwongen waren alle politieke partijen actief te betrekken bij de besluitvorming om meerderheden te vormen.^[3] Zo zijn gewoontes gegroeid om structureel meer overleg tussen regering en parlement plaats te laten vinden en in Denemarken bestaan bijvoorbeeld parlementaire commissies voor wetgeving die ondersteund door eigen ambtenaren initiatieven tot wetgeving uit het parlement ontwerpen en bespreken.^[1] Sinds 1953 is er maar een parlementskamer zodat meerderheden daar ook makkelijker te bereiken zijn.

Anders dan in Nederland wel wordt gedacht zijn minderheidskabinetten niet per definitie minder stabiel dan een meerderheidskabinet, evenmin is het zo dat ze minder doortastend zouden kunnen optreden. Leden van minderheidskabinetten kunnen bij verschillende oppositiepartijen steun vragen voor beleidsplannen en zo soms bredere hervormingen op weg brengen dan een meerderheidskabinet. Zo heeft het conservatief-liberale kabinet van Anders Fogh Rasmussen met steun van de radicaal-rechtse Deense Volkspartij het Deense immigratie- en integratiebeleid grondig hervormd en in samenwerking met de sociaaldemocraten het voorgestane Europees beleid vorm gegeven.^[2]

1. ↑ ^{a b} Pim Pauwels, Kan een mogelijk minderheidskabinet met gedoogpartner de grote vraagstukken wel aanpakken? En andere vragen over gedoogsteun beantwoord. EenVandaag. AVROTROS (28 november 2023). Geraadpleegd op 22 februari 2024.
2. ↑ ^{a b} Catherine de Vries, Sarah de Lange, "Minderheidskabinet kan een zegen zijn", Volkskrant, 7 augustus 2010.
3. ↑ Minderheidskabinetten in het buitenland. nos.nl (31 juli 2010). Geraadpleegd op 14 juni 2024.