Morganatisch huwelijk

Een morganatisch huwelijk (Latijn: matrimonium morganaticum, afgeleid van het Gotische woord morgjan, "afkorten" of "beperken"; ook wel verbonden met morgengave) of huwelijk met de linkerhand is een in de Europese adel – en dan vooral in de Duitse landen – vroeger niet zelden voorkomende vorm van huwelijk waarbij een der beide partners (meestal de vrouw) van lagere stand was dan de ander. Bij gelijke stand is sprake van een ebenbürtig huwelijk.

Een morganatisch huwelijk betekende dat de bruid en al de kinderen uit dit huwelijk afstand deden van alle rechten op de titels van de bruidegom, zijn rechten en bezittingen.

Een morganatisch huwelijk kon dienen om de verhouding met een maîtresse een officiële status te geven of in het geval dat een regerend monarch die al kinderen (en dus een troonopvolger) had weduwnaar werd en alsnog een huwelijk uit liefde wilde aangaan; of als een huwelijkse verbinding met iemand anders van dezelfde stand tot dynastieke problemen kon leiden. Niet zelden sloten ook jongere zoons uit vorstenhuizen – die toch al niet voor troonopvolging in aanmerking kwamen – morganatische huwelijken.

In Nederland en de Engelse landen kwamen en komen morganatische huwelijken niet voor. Het Franse equivalent was het zogenaamde geheime huwelijk.