Non-verbale communicatie

Non-verbale communicatie (of analoge communicatie) omvat elke vorm van uitwisseling van boodschappen tussen mensen of dieren via niet-talige signalen. Deze communicatie zonder woorden is ruimer dan non-verbaal gedrag (lichaamstaal in engere zin) waar het meestal toe gereduceerd wordt. Dit wordt verhelderd door de indeling van communicatie naargelang de boodschap wordt overgebracht met of zonder gebruik van woorden (verbaal/non-verbaal) of stem (vocaal/non-vocaal):

• verbaal + vocaal = gesproken taal
• verbaal + non-vocaal = gebarentaal en gebarensystemen met afgesproken betekenis (morse of de vlaggentaal die werd gebruikt in onder meer de scheepvaart, telecommunicatie en het leger).
• non-verbaal + vocaal = stemtaal en paralinguïstiek (o.a. stemklank, intonatie)
• non-verbaal + non-vocaal = lichaamstaal, mimiek, oogcontact, ondersteunende gebaren, tekens of symbolen (bestudeerd door de semiotiek);

Pictogrammen, verkeersborden en andere afbeeldingen zijn voorbeelden van communicatie zonder lichaamstaal en zonder woorden. Gebarentaal is anderzijds wel een vorm van lichaamstaal, maar géén non-verbale communicatie omdat elk gebaar duidt op een onuitgesproken woord met een vaste betekenis, net zoals de op zich neutrale prikkels van het morsealfabet overeenstemmen met een letter.

In de menselijke communicatie geeft non-verbale communicatie vaak de doorslag. Iemand kan bijvoorbeeld zeggen dat hij niet boos is, maar wel erg kwaad kijken. Iemand kan zeggen dat hij niet zenuwachtig is, maar tegelijk staan trillen en zweten. Onbewust reageren mensen ook vaak meer op non-verbale dan op verbale communicatie. Een cultuur bepaalt welk non-verbaal gedrag gebruikelijk is. Een handeling die in de ene cultuur een bepaald iets betekent, kan ergens anders een geheel andere betekenis hebben.