Opstand in Tibet (1959)

Tibetaanse cultuurregio
	Tibetaanse Autonome Regio in de Volksrepubliek China
	Historisch Tibet als geclaimd door Tibetaanse ballingen
	Tibetaanse gebieden volgens de Volksrepubliek China
	Controle China, geclaimd door India (Aksai Chin)
	Controle India, geclaimd door China (Zuid-Tibet)
	Andere gebieden binnen historisch Tibetaanse cultuur

De Opstand in Tibet begon op 10 maart 1959 in de Tibetaanse hoofdstad Lhasa. Het was een krachtige opstand van iets minder dan twee weken, gericht tegen de Chinese overheersing en communistische hervormingen in Tibet.

Tijdens deze opstand lieten duizenden Tibetanen het leven. De opstand had tot gevolg dat de 23-jarige leider, de veertiende dalai lama Tenzin Gyatso, op 17 maart 1959 de grens over vluchtte naar India.^[1]

Voorafgaand, in 1950-1951, had de invasie van Tibet plaatsgevonden waardoor het sindsdien viel onder het bewind van de Volksrepubliek China. Na de opstand, en in het bijzonder de vlucht van de dalai lama naar het buitenland, verloor Tibet zijn traditionele leider en werd het in ideologische zin omgevormd van een boeddhistische theocratie naar een maoïstisch communistisch regime.^[2] Dit leidde tot verzet onder de bevolking en rond 1957 waren in oostelijke Tibetaanse gebieden gewapende campagnes van Tibetaanse opstandelingen tegen het Chinese leger begonnen. Hier, in de streken Kham en Amdo, waren de communistische hervormingen inmiddels in volle gang. De guerrilla-acties breidden zich later uit over Centraal-Tibet, maar een maand na het begin van de opstand was hij in hevigheid afgenomen; hij doofde geheel uit toen de CIA in 1972 de levering van wapens en het trainen van rebellen stopzette.^[2][3][4][5]

Deze opstand wordt jaarlijks door veel Tibetaanse onafhankelijkheidsgroepen 10 maart herdacht als de Dag van de Tibetaanse Opstand. De datum wordt op verschillende plaatsen ter wereld aangegrepen voor protestacties en bij de opstanden van 1987 tot 1993 en die van 2008 vielen er in Tibet zelf tientallen doden.^[6][7] Het Nationaal Volkscongres (het parlement van de Volksrepubliek China) stelde in 2009 als tegenhanger een soortgelijke dag in, de Dag van de Tibetaanse Slavenemancipatie.^[8]

1. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam DragonLandSnows185-194
2. ↑ ^{a b} Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam Kollmar-Paulenz-KGT165-166
3. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam CIAwarTibet89-91
4. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam Peissel130-136
5. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam DragonLandSnows195-208
6. ↑ (en) Roberts II, John B. & Roberts, Elizabeth A. (2009) Freeing Tibet - 50 Years of Struggle, Resilience, and Hope, Amacom, American Management Association, ISBN 978-0-8144-0983-1, pag. 26-28, 34-35, 44, 49-51, 186-188
7. ↑ (en) Smith jr, Warren W. (2010) Tibet's Last Stand? The Tibetan Uprising of 2008 and China's Response, Rowman & Littlefield Publishers, ISBN 978-0-7425-6685-9
8. ↑ (nl) De Morgen (11 januari 2009) China herdenkt neerslaan Tibetaanse opstand