Een opstel is een beschouwende of betogende, non-fictieve tekst.
De term is tegenwoordig[(sinds) wanneer?] enigszins verouderd. Vaker spreekt men van een betoog of, vooral binnen universiteiten, van een essay of paper.
Tot 1998 was het opstel in Nederland een vast onderdeel van het Centraal Examen Nederlands voor havo en vwo. Na 1998 bestaat het alleen nog als onderdeel van het schoolexamen, of wordt het schrijven van een opstel in het geheel niet meer getoetst.
De sterke associatie met het middelbaar onderwijs is waarschijnlijk de voornaamste reden dat de term 'opstel' niet populair is onder non-fictieschrijvers, essayisten en publicisten. Het woord heeft een wat schoolse bijklank. Liever kiest men daarom voor een van de eerdergenoemde alternatieven.