Perzische Oorlogen

Perzische Oorlogen
Perzische soldaat (links) en Griekse hopliet (rechts).
Datum	499 v. Chr. – 449 v. Chr.
Locatie	Griekse vasteland, Thracië, Egeïsche eilanden, Klein Azië, Cyprus en Egypte
Resultaat	Griekse overwinning
Strijdende partijen
Griekse stadstaten: Sparta Athene Verschillende andere stadstaten Achaemeniden Griekse bondgenoten
Leiders en commandanten
Leonidas Themistocles Darius de Grote Xerxes

De Perzische Oorlogen, of Grieks-Perzische oorlogen gaat over de oorlogen tussen de Achaemeniden en de Griekse stadstaten, in de 5e eeuw v.Chr. Er is enige discussie mogelijk over welke conflicten er exact onder deze noemer vielen, maar in dit artikel wordt als beginjaar 499 v.Chr. en als eindjaar 449 v.Chr. aangehouden. In dit conflict kwamen twee sterk verschillende partijen tegenover elkaar te staan. Aan de ene kant was er de Griekse wereld, een verzameling van verspreide en zelfstandig opererende, betrekkelijk kleine democratisch of oligarchisch bestuurde poleis. Aan de andere kant was er het uitgestrekte, centraal bestuurde Perzische Rijk van de Achaemeniden, waarin autocratische Perzische sjahs met harde hand de veroverde gebieden onder controle hielden.

De interactie tussen de Perzen en Grieken begon rond 547 v.Chr. In dat jaar veroverde Cyrus de Grote de Griekse koloniën in Ionië. De tirannen die Perzië aanstelde kwamen echter in opstand tegen de Perzische overheersing, wat zou leiden tot de Ionische opstand in 499 v.Chr. Deze opstand wordt uiteindelijk neergeslagen door Darius I in 493 v.Chr. Omdat Athene en Eretria deze opstand hadden gesteund, besloot Darius tot een invasie van het Griekse vasteland. De Cycladen werden veroverd en Eretria belegerd en vernietigd, maar het Perzisch leger werd uiteindelijk beslissend verslagen door de Atheners in de slag bij Marathon.

Hierop besloot Darius een tweede expeditie persoonlijk te leiden, maar door zijn dood in 486 v.Chr. zou zijn zoon Xerxes deze invasie uitvoeren. In 480 v.Chr. leidde hij de tweede Perzische invasie van Griekenland. Na een initiële Perzische overwinning bij Thermopylae wisten de Perzen Athene te verwoesten. De Perzische vloot werd echter door de Grieken onder leiding van Themistocles verslagen in de slag bij Salamis, waarna Xerxes zich gedwongen voelde zich terug te trekken. Het Perzische leger dat hij achterliet in Griekenland werd uiteindelijk verslagen door het Griekse bondgenootschap in de slag bij Plataeae.

Na de tweede Perzische invasie vernietigden de Grieken de rest van de Perzische vloot in de zeeslag bij Mycale. In de jaren daarop wisten de Grieken Ionië te bevrijden. Na schandalen rondom de Spartaanse generaal Pausanias verlieten de Spartanen de Perzische oorlog, en vormde het Griekse bondgenootschap zich rondom de Atheners. In de oorlogen van de Delische bond vocht Athene met haar bondgenoten nog enkele tientallen jaren tegen Perzië. Na initiële successen, waarin onder andere alle Perzische garnizoenen uit Europa werden verdreven, werd de Atheense vloot vernietigend verslagen in een expeditie naar Egypte. Hierna stopten de vijandelijkheden grotendeels. Sommige bronnen suggereren dat er formeel een einde kwam aan de oorlog in de vrede van Callias in 449 v.Chr.

De beschrijving van deze oorlogen door Herodotus wordt ook wel beschouwd als het begin van de geschiedschrijving.