Pherecydes van Syros

Pherecydes Φερεκύδης
Pherecydes, moderne buste. Ano Syros, Hermoupolis (Ermoupoli), Syros.
Persoonsgegevens
Naam	Pherecydes van Syros
Geboren	Syros, ± begin 6e eeuw v.Chr.
Overleden	± laat 6e eeuw v.Chr.
Land	Syros, Cycladen
Functie	filosoof, kosmoloog, theogonist, etymoloog
Oriënterende gegevens
Stroming	presocratische filosofie
Reactie op	Hesiodus, traditionele theologie
Beïnvloed door	Hesiodus; Cilicische, zoroastrische en Fenicische goden en mythen
Beïnvloedde	Pythagoras, orfisme, pseudo-Apollodorus, Apollonius van Rhodos
Portaal    Filosofie

Pherecydes van Syros (Oudgrieks: Φερεκύδης, Ferekydēs) was een filosoof, mythograaf, etymoloog en kosmoloog uit de 6e eeuw v.Chr., afkomstig van het Griekse eiland Syros. Over zijn leven en dood is weinig bekend. Volgens sommige bronnen was hij een leerling van de filosoof Pittacus, de leraar van Pythagoras en een bereisde autodidact die geheime Fenicische boeken had bestudeerd. Hij zou wonderen hebben verricht, gestorven zijn aan vlektyfus en op Delos begraven zijn door Pythagoras.

Sommigen rekenen Pherecydes tot de Zeven Wijzen. Aristoteles beschouwde hem als een van de vroegste denkers die afstand deden van de traditionele mythologie om tot een systematische verklaring van de wereld te komen. Dat deed hij – als eerste – in proza, maar van dit werk, de Heptamychos, is nagenoeg niets bewaard gebleven. Uit testimonia en fragmenten blijkt dat Pherecydes in reïncarnatie geloofde en dat hij een unieke (allegorische) kosmogonie bedacht. Die vertoont overeenkomsten met Midden-Oosterse mythologie, maar ook met het orfisme, dat hij mogelijk beïnvloedde.

In de kosmogonie zijn er eerst de eeuwige Chronos (Tijd), vormloze Chthoniê (Aarde) en Zas (Zeus). Chronos schept met zijn zaad de elementen en andere goden in holtes binnen de aarde. Later verslaat hij de draak Ophioneus in een strijd om de opperheerschappij. Dan trouwt Zas met Chthoniê, die vervolgens de herkenbare aarde (Gê) wordt met bossen en bergen. Chronos trekt zich als schepper terug uit de wereld, waarna Zas hem opvolgt als heerser en alle wezens hun plaats toekent in de schepping.