Poly- en perfluoralkylstoffen

Poly- en perfluoralkylstoffen (vaak afgekort als PFAS) is een verzamelnaam voor meer dan 6000 stoffen waarin onder andere een combinatie van fluorverbindingen en alkylgroepen voorkomt. Stoffen die tot deze groep behoren zijn onder andere perfluoroctaanzuur (PFOA of C8) en perfluoroctaansulfonaat (PFOS). Pfas in polymere vorm bevinden zich in alledaagse producten zoals kleding, fastfood-verpakkingen^[1], anti-aanbakpannen en in AFFF-blusschuim.^[2] Ook veel pesticiden bevatten PFAS.^[3][4] Bronnen van PFAS zijn afvalstoffen die ontstaan bij de toepassing van de GenX-techniek. Deze bevinden zich in het afvalwater dat wordt geloosd. Een product van de GenX-techniek is teflon (polytetrafluoretheen), dat toegepast wordt als antiaanbaklaag in pannen.^[5]

Deze stoffen worden bestudeerd in de organofluorchemie en komen in de natuur niet voor. Ze kunnen zich ophopen in organismen en enkele PFAS zijn mogelijk kankerverwekkend. Ingenieurs- en adviesbureau Sweco publiceerde 25 november 2019 een zogenaamde hittekaart van 396 sterk verontreinigde locaties in Nederland.^[6] Het bureau pleit voor beperking van de productie.

1. ↑ (en) Straková, Jitka, Throwaway Packaging, Forever Chemicals: European wide survey of PFAS in disposable food packaging and tableware. Arnika Association (2021). Geraadpleegd op 5 juni 2021.
2. ↑ september 2019: Europees onderzoek naar alternatieven voor PFAS blusschuim Drinkwaterbedrijven maken zich zorgen om PFAS in pesticiden
3. ↑ Hij spoot jarenlang pfas op zijn land: ‘Ik had dit willen weten’
4. ↑ Drinkwaterbedrijven maken zich zorgen om PFAS in pesticiden
5. ↑ Expertisecentrum PFAS
6. ↑ Vierhonderd locaties met groot risico op stevige pfas-verontreiniging, Het Financieele Dagblad
7. ↑ Emerging chemical risks in Europe — ‘PFAS’, European Environment Agency, 2019.
8. ↑ Toxicological profile for Perfluoroalkyls, Agency for Toxic Substances and Disease Registry, 2018.
9. ↑ Some Chemicals Used as Solvents and in Polymer Manufacture, IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans, Volume 110, 2016.
10. ↑ (2013). Perfluorooctanoic acid (PFOA) exposures and incident cancers among adults living near a chemical plant. Environmental Health Perspectives 121 (11–12): 1313–1318. PMID 24007715. PMC 3855514. DOI: 10.1289/ehp.1306615.
11. ↑ (June 2009). Analysis of PFOA in dosed CD-1 mice. Part 2. Disposition of PFOA in tissues and fluids from pregnant and lactating mice and their pups. Reproductive Toxicology 27 (3–4): 365–372. PMID 19429407. PMC 3446208. DOI: 10.1016/j.reprotox.2009.02.012.
12. ↑ (August 2011). Gestational and chronic low-dose PFOA exposures and mammary gland growth and differentiation in three generations of CD-1 mice. Environmental Health Perspectives 119 (8): 1070–1076. PMID 21501981. PMC 3237341. DOI: 10.1289/ehp.1002741.