Rijkszwaard

Het rijkszwaard is een voorwerp dat onderdeel uitmaakt van de regalia, de voorwerpen die gebruikt worden voor een kroning van een vorst. Het symboliseert de macht van de koning. Het tonen van het rijkszwaard kan met de "tweezwaardenleer" van de middeleeuwse theologie en de toenmalige opvattingen over staatsrecht en macht in verband worden gebracht.

Op middeleeuwse afbeeldingen wordt getoond hoe een hand uit de hemel aan paus en keizer twee zwaarden aanreikt. Deze zwaarden fungeren als symbolen van de machtsaanspraken van de wereldlijke en geestelijke macht.

Ook de Nederlandse regalia kennen een rijkszwaard. Het is gemaakt voor de kroning van Willem II. In andere landen, zoals Groot-Brittannië, wordt bij de jaarlijkse opening van het parlement steeds een groot en kostbaar rijkszwaard meegedragen.

De Britse regalia kennen naast het Rijkszwaard ook andere zwaarden, namelijk Het zwaard van justitie en Het zwaard van genade. Het zwaard staat dus voor de uitoefening van de bevoegdheid.

Op het portret hiernaast, geschilderd door Hyacinthe Rigaud, toont Lodewijk XIV een zwaard dat van Karel de Grote zou zijn geweest. (In werkelijkheid is het afkomstig uit de 10e eeuw.) Beïnvloed door het feit dat het oud en kostbaar was, liet ook keizer Napoleon zich met dit zwaard op prominente wijze uitbeelden.