Romeinse namen

Romeinse namen (Latijn: nomina, enkelvoud nomen) bestonden uit twee of drie delen (tria nomina, een Etruskisch gebruik): een praenomen (cf. voornaam), een nomen gentile (cf. familienaam) en een cognomen (primum) (cf. bijnaam). Soms kwam hierbij nog een vierde deel, een agnomen (of cognomen secundum) die men op basis van persoonlijk eigenschappen of verdiensten tijdens zijn leven kreeg. Daarnaast kon ook de naam van een Romein zijn tribus in de ablatief toegevoegd worden.

Bij adoptie werd de oorspronkelijk nomen gentile vaak geadjectiveerd en toegevoegd aan hun nieuwe nomen. Zo kreeg Gaius Octavius na zijn adoptie bij testament door Gaius Julius Caesar de naam Gaius Julius Caesar Octavianus, wat zoveel wil zeggen als "Gaius Julius Caesar van (de gens) Octavius". Nadat hij in 27 v.Chr. zijn consulaat had afgelegd werd zijn filiatieaanduiding Octavianus vervangen door de religieus beladen agnomen Augustus. Ook titels werden soms opgenomen in namen, zoals onder meer de titel van imperator, overwinnaar.

De afkomst van een Romein kon worden afgeleid van zijn naam. Als iemand een tweeledige naam had ging het om een plebejer. Een voorbeeld van zo'n plebejische Romein is de beroemde militair Gaius Marius. Indien een Romein een cognomen, soms vergezeld van een agnomen had, was hij een patriciër en afkomstig uit een familie die al enige generaties leden aan de Senaat leverde. Gaius Julius Caesar is zo'n Romeins patriciër, die het cognomen Caesar had geërfd van zijn vader, die ook Gaius Julius Caesar heette.

Omdat het weleens voorkwam dat er Romeinen met dezelfde naam rondliepen, werd er een onderscheid gemaakt door de toevoeging maior ("de oudere") en minor ("de jongere"). Indien er echter meer dan twee personen met dezelfde naam waren, vermeldde men (praenomen van vader) filius ("zoon") (bv. Gaius Plinius Caecilius Secundus minor noemde zich na zijn adoptie door zijn oom Gaius Plinius Secundus maior Gaius Plinius Luci filius Caecilius Secundus).