Het Duitse woord Standesherr komt oorspronkelijk uit het Koninkrijk Bohemen. Het had betrekking op kleine heerlijkheden die door een koninklijk privilege ontheven waren van hun onderhorigheid aan grotere heren, en zo geëvolueerd waren tot dwergstaatjes.
Het Nederlandse begrip heer van stand heeft dezelfde oorsprong, maar verwijst niet naar de betekenis van standesherr.