Back Muskiet Afrikaans Stechmücken ALS የወባ ትንኝ Amharic Culicidae AN Mkpuk ANN بعوضيات Arabic ܒܩܐ ARC بعوضيات ARZ মহ Assamese Culicidae AST
| Steekmuggen Fossiel voorkomen: Midden-Krijt[1] – heden | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Stegomyia aegypti | |||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||
| |||||||||
| Familie | |||||||||
| Culicidae Meigen, 1818 | |||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||
Steekmuggen op  Wikispecies
| |||||||||
| (en) World Register of Marine Species | |||||||||
| |||||||||
Steekmuggen (Culicidae) zijn een familie van muggen (Nematocera) die behoren tot de tweevleugeligen (Diptera). Soorten uit deze familie worden vaak muskieten genoemd. De vrouwtjes zuigen bloed met de monddelen en beschikken niet over een angel. Ze zouden dus eigenlijk 'bijtmuggen' moeten heten. In de Lage Landen zijn er 32 inheemse soorten steekmuggen uit de familie Culicidae bekend, waarvan de gewone steekmug de meest algemene soort is.[2]
Er zijn duizenden soorten steekmuggen waarvan de vrouwtjes bijten omdat ze de hoogwaardige dierlijke eiwitten in het bloed nodig hebben voor de ontwikkeling van hun eitjes. De mannetjes bijten niet. De meeste soorten zijn 's nachts actief. Tot de meest gevreesde steekmuggen behoren de malariamuggen en de gelekoortsmuggen. Ook de tijgermug is gevaarlijk omdat ze ernstige ziekten verspreidt, zoals de westnijlkoorts, Japanse encefalitis, chikungunya, dengue (knokkelkoorts) en gele koorts. Deze muggen leven 40 à 50 dagen en zetten gedurende hun leven meerdere keren eitjes af. Steekmuggen zijn echter niet de enige muggenfamilie met bijtende soorten, ook soorten uit andere families (kriebelmuggen of Simuliidae en knutten of Ceratopogonidae) bijten en kunnen ziekten overbrengen.
Steekmuggen maken een zoemend geluid dat goed hoorbaar is als de mug dichtbij komt. Dat heeft deels te maken met de voortplanting van de muggen. Ze leven in het donker en kunnen elkaar moeilijk vinden. Muggen gebruiken daarom geluid om elkaar te kunnen lokaliseren in het donker. Alleen de (bijtende) vrouwtjes maken zoemgeluiden, die worden opgevangen door de geveerde antennes van de mannetjes. Iedere soort produceert een iets ander geluid, zodat de mannetjes niet paren met een vrouwtje van een andere soort.
Steekmuggen komen over de hele wereld voor, behalve in heel koude gebieden, zoals rond de polen. Het verspreidingsgebied van veel soorten wordt groter door de opwarming van de aarde. Onder andere de malariamug rukt hierdoor op naar het noorden. In Nederland en België zijn steekmuggen hooguit irritant, maar wereldwijd zijn ze verantwoordelijk voor de dood van 1 op de 17 mensen: jaarlijks worden ongeveer 700 miljoen mensen besmet met een door steekmuggen verspreide ziekte.
Steekmuggen gebruiken zicht maar nemen voornamelijk geuren en temperatuursverschillen waar om de gastheer op te sporen. De meeste muggen, zoals de Culex pipiens, bijten zoogdieren en vogels, die eerst visueel worden opgespoord. Geuren en warmteverschillen worden pas opgemerkt als de mug dichterbij is. Muggen hebben aanpassingen om stoffen die door dieren worden uitgescheiden, waar te nemen. Het gaat dan niet om ontlasting of urine, maar geschat wordt dat zo'n 300 tot 400 verschillende stoffen worden uitgescheiden door het zweten, en zo'n 100 verschillende stoffen bij het uitademen.[3]
- ↑ (en) Borkent A, Grimaldi D. (2004). The Earliest Fossil Mosquito (Diptera: Culicidae), in Mid-Cretaceous Burmese Amber. Ann. Entomol. Soc. Am. 97 (5): 882-888. Gearchiveerd van origineel op 6 december 2020. Geraadpleegd op 27 augustus 2020.
- ↑ Gegevens over de familie Culicidae in het Nederlands Soortenregister
- ↑ (en) Mosquitoes and Mosquito Repellents: A Clinician's Guide